Dit geef je niet aan de Fransen! | Debat over onderzeeboten

SGP-fractievoorzitter Chris Stoffer verzocht op dinsdag 5 maart 2024 een debat aan over het bericht dat scheepsbouwer Damen een megaorder voor onderzeeboten dreigt mis te lopen. Voor het genoemde debat kreeg hij voldoende steun van de Tweede Kamer. Het debat werd gehouden op woensdag 13 maart 2023. De bijdrage van SGP'er Stoffer is hieronder te lezen of inclusief diverse interrupties te bekijken. 

Het kabinet is van plan om vrijdag een belangrijk besluit te nemen: belangrijk voor Defensie, belangrijk voor onze veiligheid, belangrijk voor onze maritieme maakindustrie. Op tafel ligt de vraag wie de nieuwe Nederlandse onderzeeërs gaat bouwen. Worden het de Duitsers, worden het de Fransen of de Nederlands/Zweedse combinatie? Gisteren lekte al dan niet met opzet uit dat het kabinet de Fransen er met deze miljardenorder vandoor wil laten gaan. Het Nederlandse belang staat op het spel. Dat laatste is de reden dat ik dit debat heb aangevraagd.

Aanbesteding
We zitten in een aanbestedingsprocedure, maar dat was niet nodig geweest. Nederland had gewoon een directe order kunnen plaatsen bij een Nederlands bedrijf volgens het EU-Werkingsverdrag. Ik neem het de kabinetten-Rutte kwalijk dat ze daar niet voor gekozen hebben, terwijl de Kamer daar meermaals op heeft aangedrongen, onder andere bij moties van mevrouw Bruins Slot, nu nota bene de minister van Buitenlandse Zaken, maar ook van mijzelf.

Nederlandse Maritieme Maakindustrie
De sectoragenda van de Nederlandse maritieme maakindustrie draagt de veelzeggende titel "No guts, no Hollands Glorie!" Het komt er nu op aan: hebben we de moed, of beter gezegd, hebben we de guts te kiezen voor onze maritieme sector? De combinatie Damen/Saab geeft de meeste garantie op maximale Nederlandse betrokkenheid.

Dat brengt mij bij de vragen:

• Hoe wordt het strategisch belang van maximale Nederlandse betrokkenheid meegewogen in de beoordeling? 
• Vindt het kabinet het niet oneerlijk dat een Franse werf die in staatshanden is, nu concurreert met onze oranje industrie, die daar qua prijs niet tegen op kan boksen? 
• Hoe ziet de minister van EZK haar verantwoordelijkheid voor de maritieme maakindustrie? 
• De voorbije jaren heeft de regering honderden miljoenen staatssteun gestoken in IHC. Is hier ook geen sprake van een verstoring van een lopende aanbesteding door de regering zelf?

Werkgelegenheid en economie
De impact op de Nederlandse economie is enorm. Een keuze voor Naval betekent dat miljarden aan belastinggeld wegvloeien. Meer dan 1.000 voltijdsbanen komen dan niet in Zeeland of in de Drechtsteden terecht maar in Frankrijk. IHC wordt genoemd als partner van de Fransen, maar de uitlatingen van IHC in de media over haar geringe betrokkenheid voorspellen weinig goeds.

• Mijn vraag is dan ook of de opgaven over de daadwerkelijke betrokkenheid van Nederlandse bedrijven in de industriële samenwerkingsovereenkomsten zijn gecheckt bij die bedrijven? 
• En wat is het aandeel Nederlandse manjaren in de biedingen van de drie werven? 

Geopolitieke situatie
In 2016 verscheen de A-brief. Inmiddels is de geopolitieke situatie dusdanig veranderd dat het niet verstandig is om enkel op de laagste prijs te selecteren. Wij moeten onze strategische autonomie bewaken, zodat we onafhankelijk blijven van landen waar we geen grip op hebben en die belangen hebben die soms strijden met die van ons. Het Nederlandse belang moet echt vooropstaan.

Tot slot
Het kabinet heeft de afgelopen weken bijgedragen aan een rommelig proces. Het lekken uit de onderraad verdient geen schoonheidsprijs.

Opvallend was dat in de afgelopen twee weken gestrooid is met A-brieven op andere dossiers. Ik doel op de fregatten en amfibievoertuigen. Nederlandse marinebouwers hebben daar op z'n vroegst over een jaar of acht pas wat aan. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat deze A-brieven de verkeerde keuze in het onderzeebootdossier moeten verbloemen.

Voor vrijdag staat al een persconferentie in Den Helder gepland, terwijl een formeel besluit nog niet eens is genomen. Een eindeloos proces lijkt nu afgeraffeld te gaan worden bij de komende ministerraad, terwijl de voortekenen voor de Nederlandse industrie ongunstig zijn.

Mijn fractie vindt dat een dergelijk miljardenbesluit, dat ook nog eens onomkeerbaar is en enorme gevolgen heeft, niet past bij de terughoudendheid die van een demissionair kabinet om staatrechtelijke en politieke redenen verwacht mag worden.