Defensie is nog lang niet op orde

“Herdenken, handelen en vooruitzien.” Dát is wat de kern moet zijn van een effectief Defensiebeleid. SGP-kamerlid Stoffer zei dat tijdens de behandeling van de begroting van Defensie in de Tweede Kamer. Oorlog voorkom je niet door te bezuinigen op de Defensie. De landsverdediging moet juist op orde zijn. Dat doen we samen met andere landen, met name binnen de NAVO. De SGP ziet daarentegen niets in één Europees leger, iets waar Duitsland en Frankrijk naartoe werken. Als je dat doet, lever je de facto je vrijheid en zelfstandigheid in in Berlijn en Parijs.

In het voorwoord van zijn geschiedschrijving van de Tweede Wereldoorlog stelt Churchill dat “een land in oorlog vastberadenheid moet tonen, bij een nederlaag trots, bij een overwinning grootmoedigheid, en tijdens vrede welwillendheid.”

Gelukkig leven we in vredestijd. Toch wens ik de minister en staatssecretaris van harte deze deugden –vastberadenheid, trots, grootmoedigheid en welwillendheid– toe bij het verdedigen en bewaren van die vrede.

Vorig jaar vroeg de SGP tijdens het debat over de defensiebegroting aandacht voor drie zekerheden.
Zekerheid 1: voldoende geoefendheid: hoe houden we onze militairen niveau?
Zekerheid 2: het juiste materieel: volstaat de 1,5 miljard euro extra om te zorgen voor de juiste soort, hoeveelheid en kwaliteit munitie, wapens en wapenplatforms?
Zekerheid 3: werkende veiligheidskleppen: hoe voorkomen we dat de ‘can do’-mentaliteit ervoor zorgt dat onnodige risico’s genomen worden?
Mijn eerste vraag aan de minister en staatssecretaris is of zij willen reflecteren op de vooruitgang op deze drie sporen?

Vandaag leg ik de vinger achtereenvolgens bij 1) herdenken van het verleden, 2) handelen in het heden en 3) anticiperen op de toekomst.

Herdenken

Voorzitter, ik begon met een citaat uit Churchills boek over de Tweede Wereldoorlog. Tijdens deze oorlog bleek de ernstig verouderde Nederlandse krijgsmacht geen partij voor de Duitse Weermacht. De les: oorlog is te voorkomen noch te winnen met een ‘gebroken geweer’. Integendeel: sommige leiders zien zwakte als een uitnodiging. Daarom is investeren in een krachtige defensie zo belangrijk, juist vanwege het “nooit meer oorlog”.

Even belangrijk is investeren in goede diplomatieke relaties en zelfs vriendschappen. Ik denk aan de omarming van Merkel en Macron dat vorige week, tijdens de herdenking van het einde van de Eerste Wereldoorlog. Een krachtig symbool van een zwaarbevochten vrede.

Handelen

Voorzitter, dat brengt me bij het heden. Helaas is onze Defensie de kaalslag als gevolg van zware bezuinigingen nog niet te boven gekomen. Dat moet een deel van deze Kamer, ik kijk vooral naar links, zich wel degelijk aantrekken. Deze situatie is te meer zorgelijk met het oog op de spannende ontwikkelingen in de wereld. Rusland roert zich in het oosten én binnen onze landsgrenzen; de NAVO is intern verdeeld; en nieuwe middelen van oorlogvoering, onder andere cyber en robots, staan voor de deur.

Wat nu te doen? Welnu: niet afwachten, maar handelen.

Ten eerste moet Nederland blijven inzetten op een veelzijdig inzetbare krijgsmacht. Daarom is verhoging van het budget naar de NAVO-norm van 2% BBP zo belangrijk.
Blijft dit kabinet zich inzetten voor het nakomen van deze belofte?

Daar hoort ook bij dat er een mechanisme moet komen voor langjarige financiering.
Hoe staat het met de uitvoering van de aangenomen moties-Dijkgraaf en - Stoffer op dit punt?

Ten tweede mag Europese defensiesamenwerking niet leiden tot een EU-leger. Lidstaten moeten ten allen tijde zelf verantwoordelijk blijven voor de zwaardmacht. Goed dat de minister afstand neemt van het Frans-Duitse pleidooi voor Europees leger. Maar het openen van een diplomatiek ‘front’ in Europa tegenover deze initiatieven is geen overbodige luxe!
Wil de minister actief samenwerking zoeken met haar Europese collega’s voor een helder gezamenlijk tegengeluid en een effectief tegenwicht?

In het verlengde hiervan moet, ten derde, de NAVO de hoeksteen van het veiligheidsbeleid blijven. Daarom zijn grote gezamenlijke oefeningen als “Trident Juncture” cruciaal.
Hoe evalueert de minister deze oefening?
Wat zijn de belangrijkste successen en leerpunten?
Overigens, welke ‘carrot& stick’-benadering is volgens de minister effectief om te voorkomen dat lidstaat Turkije handelt in strijd met de geest van het NAVO-verdrag?

Ten vierde: blijf investeren in onze militairen. Laat onze mensen nooit meer in de kou staan; blijf gefocust op goed functionerende verwervingsketens. Ook qua arbeidsvoorwaarden, denk aan doorgroeimogelijkheden, moet het werken voor defensie interessant blijven. Dat kan uitstroom voorkomen en de aanwas van ‘geschikte’ nieuwe mensen bevorderen.
Graag een reactie van de staatssecretaris.

Vooruitzien

Voorzitter, “regeren is vooruitzien”. Nederland moet ook actief anticiperen op de toekomst van oorlogvoering.

Cyberveiligheid heeft inmiddels de volle aandacht, zoals ook blijkt uit de Defensie Cyber Strategie, en dat is terecht.
Is Nederland in staat cyberdreigingen tijdig en effectief te detecteren, neutraliseren, afweren en vergelden?

De SGP juicht het toe dat Nederland internationaal meedenkt over de groeiende impact van robots, waaronder autonome wapens, en over heldere internationale afspraken over het reguleren van de ontwikkeling en gebruik ervan.

Om op het gebied van innovatie een voorsprong te hebben en houden moet Nederland zich houden aan de NAVO-doel over investeren van 20% van het defensiebudget aan materieel, waaronder onderzoek en ontwikkeling (R&D). Nederland bleef hierop de afgelopen jaren achter, maar de weg omhoog is ingezet.

Wat de SGP betreft liggen er nog andere kansen op het vlak van innovatie.
Gaat de minister de innovatie op het gebied van producten voor zowel civiel als militair gebruik (‘dual use innovatie’) verder stimuleren, waarbij investeerders een deel van de investeringen kunnen dragen?
Hoe wordt bevorderd dat de maatschappij optimaal bijdraagt aan, en meeprofiteert van innovaties, bijvoorbeeld via afspraken over toegang voor Nederlandse bedrijven tot door Defensie ontwikkelde kennis en technologie?

Tot slot
Effectief Defensiebeleid draait om herdenken, handelen én vooruitzien. Want het meedogenloze slagveld is ten diepste allesbehalve eervol.