Debat wet suïcidepreventie

Op dinsdag 9 april debatteerde de Tweede Kamer over het wetsvoorstel van ChristenUnie, GroenLinks-PvdA, CDA, SGP, SP, Partij voor de Dieren, BBB en NSC over suïcidepreventie. Namens de SGP zat Kamerlid Diederik van Dijk in Vak-K en voerde Chris Stoffer namens de partij het woord tijdens de eerste termijn van de Kamer. De bijdrage van Stoffer aan het debat is hieronder te lezen.

Het wetsvoorstel dat we vandaag behandelen gaat over een zeer aangrijpend onderwerp: het voorkomen van suïcide. Allereerst wil ik dan ook zeggen tegen iedereen die hiermee worstelt: praat erover, zoek hulp! Ik wil de initiatiefnemers en ondersteuning danken voor hun harde werk en een bijzonder woord van dank aan de medewerkers van 113. Dagelijks redden zij levens op kwetsbare momenten.

Eva
In de voorbereiding op dit debat gingen mijn gedachten uit naar Eva. Eva was 14 toen zij ten tijde van de lockdownperiode een eetstoornis ontwikkelde. In deze periode namen de depressieve gevoelens steeds meer toe. Gevoelens die voortkwamen uit eenzaamheid, een verkeerd zelfbeeld en onmacht. Het kwade stemmetje in haar hoofd kreeg steeds vaker de overhand en de gedachte om een einde te maken aan het leven kwam meer dan eens in haar op. Een diep ingrijpende periode in het leven van Eva en haar familie. Eva kreeg hulp van zorgprofessionals en familie. Met Eva kwam het goed, ze geniet weer van het leven. De gedachte aan de dood was geen oplossing voor haar problemen, de hulp die ze kreeg zorgde er uiteindelijk voor dat ze het leven weer vol vertrouwen tegemoet kon zien.

Gijsbert
Hoe anders was het met boer Gijsbert. PAS-melder, vermalen tussen de regels van de overheid. Het wispelturige, beknellende beleid liet bij hem steeds meer de indruk achter dat de beste boer een stoppende boer is. Hij zag geen andere uitweg meer. Op die ene, zwarte dag kwam hij niet meer thuis na het melken. Zijn vrouw heeft nu naast de zorg voor hun 2 jonge kinderen ook de handen vol aan de boerderij. Zonder de gemeenschap om haar heen was het haar ook niet gelukt om door te gaan.

Daar is wat de SGP betreft de kern van het wetsvoorstel wat voor ons ligt. Suïcidepreventiebeleid bepaalt niet slechts de rol voor de overheid, maar legt ook een verantwoordelijkheid op de omgeving, de gemeenschap, de families.
Want suïcide laat meer dan bij een natuurlijke dood diepe wonden na, en de vraag ‘wat had ik kunnen doen om dit te voorkomen?’Een begrijpelijke vraag, die niet altijd te beantwoorden is.

Inhoud voorstel
De SGP staat voor de beschermwaardigheid van het leven. Elk leven is een Godsgeschenk. Ieder mens dóét ertoe! Voor de bescherming van het leven ligt een bijzondere verantwoordelijkheid voor de overheid, ik verwijs hierbij ook naar artikel 2 van het EVRM. De SGP ziet, net als de indieners, dat hier een primaire verantwoordelijkheid ligt voor het ministerie van VWS, maar dat samenwerking met andere ministeries noodzakelijk is. Denk hierbij aan OCW en LNV, in de sectoren die onder deze ministeries vallen liggen de suïcidecijfers het hoogst. Zo is suïcide doodsoorzaak nummer 1 onder jongeren.

• Welke rol zien de initiatiefnemers voor scholen om dit onderwerp bespreekbaar te maken?

En zoals ik in mijn inleiding al noemde, ook boeren staan inmiddels in het rijtje sectoren waar de meeste suïcides plaatsvinden. Aangrijpend. De SGP wil hierbij niet voorbijgaan aan de rol die de overheid hierin speelt. Zijn de regels en het beleid niet teveel verstikkend? Hebben we voldoende oog voor de mens achter het beroep? Dit geldt ook voor de maatregelen die we nemen ter bescherming van de bevolking, maar die voor bepaalde groepen onevenredig hard uitpakken, ik denk hierbij bijvoorbeeld aan harde lockdowns. Is hier ook niet meer maatwerk nodig?

• Kunnen de initiatiefnemers en de staatssecretaris reflecteren op de rol de overheid bij de totstandkoming van wetgeving en beleid dat dusdanig ingrijpend blijkt te zijn dat er een verband ontstaat met suïcides?
• En welke rol zien de initiatiefnemers voor gemeenschappen? Biedt deze wet ook handvatten hoe zij de juiste hulp kunnen bieden aan mensen met suïcidale gedachten? En hulp bij hun trauma’s?

Uitvoering
De uitvoering van dit voorstel valt of staat met de aanpak van een aantal andere zaken. Ik stip deze slechts kort aan. Zo moeten we wat de SGP betreft blijven werken aan het verminderen van de toegang tot middelen voor zelfbeschadiging en zelfmoord, zoals het tegengaan van de toegang tot zelfmoordpoeders en websites die eetstoornissen of suïcide verheerlijken. De overheid moet in haar uitingen en beleid het leven boven de dood prevaleren. Een gekozen levenseinde is geen oplossing voor het lijden of eenzaamheid.

• Graag ontvang ik een reactie van de staatssecretaris hierop.

De aanpak van personen met verward gedrag vraagt om meer capaciteit voor de GGZ. Want verward gedrag kan uiteindelijk leiden tot suïcide.

• Wat is daarop de inzet van de staatssecretaris?

De uitvoering is ook gebaat bij een degelijke financiën.

• Ziet de staatssecretaris mogelijkheden in de begroting om dit voorstel uit te voeren en met de juiste middelen gemeenten te ondersteunen bij deze taak? 

Ik leg ook de vinger bij de rol die gemeenten in dit wetsvoorstel spelen. Met dit voorstel krijgen zij er een extra taak bij, dit goed past bij hun huidige rol, maar die wel zorgt voor meer verantwoordelijkheid.

• Krijgen zij volgens de initiatiefnemers voldoende financiële en praktische ondersteuning in de uitvoering van deze nieuwe taak?
• Is er voldoende ruimte voor gemeenten met een agrarisch karakter om de focus daarop te leggen? Hetzelfde geldt voor studentensteden.

Bijbelse notie
Het zal u niet verbazen dat de SGP dit voorstel van harte steunt. Een week na Pasen mogen we stilstaan bij wat de Bijbel over dood en leven zegt. Een hoopvolle boodschap, bij zo’n kwetsbaar onderwerp als dit: De dood heeft niet het laatste woord. Jezus zelf zegt in Johannes 11: ‘Ik ben de Opstanding en het Leven; die in Mij gelooft zal leven, al ware hij ook gestorven; En een iegelijk, die leeft, en in Mij gelooft, zal niet sterven in der eeuwigheid. Gelooft gij dat? ‘