De mens wikt maar God beschikt | Stoffer tijdens Begroting SZW

Lees hier de bijdrage van Chris Stoffer aan het debat over de begroting SZW (Sociale Zaken en Werkgelegenheid).

De mens wikt, maar God beschikt. Een spreekwoord afgeleid uit het zestiende hoofdstuk van het Bijbelboek Spreuken. Ik kan eenieder aanbevelen om vanavond dat hele Bijbelboek eens te lezen. Als het te veel is, pak dat ene hoofdstuk. Want het is, denk ik, iets wat je in deze tijd aan het denken zet en wellicht tot betere dingen leidt. Waar niemand aan gedacht had toen we hier vorig jaar stonden, is hoe ontwrichtend een minuscuul virus voor onze samenleving kan zijn. Het laat ons zien wat er echt toe doet.

Voorzitter, u begrijpt: ik ga eerst in op de gevolgen van de coronacrisis. Het is aan de regering om op dit moment vooral de meest kwetsbaren te helpen. Ik moet wat dat betreft een compliment geven, want daar wordt echt hard en goed aan gewerkt. Maar ik wil toch wel even specifiek stilstaan bij mensen met schulden of een beperking, want ik denk dat we daar nog extra aandacht voor moeten hebben. De instroom in de schuldsanering loopt terug en de schuldenproblematiek neemt alleen maar toe. Mijn vraag aan het kabinet, de eerste vraag die ik vanavond stel, is: hoe gaat het kabinet ervoor zorgen dat mensen de weg naar de schuldsanering beter weten te vinden en financieel gezien zichzelf weer kunnen redden?

Ook steeds meer mensen met een arbeidsbeperking komen aan het werk. Maar wat wel heel jammer is, is dat de rijksoverheid hierin steeds achterblijft. Ik zeg: dat kan echt niet. De overheid moet hier nu echt werk van maken. Mijn vraag is of de staatssecretaris zijn collega's in het kabinet hierover aan hun jasje wil trekken. Ik ben er inmiddels achter dat er een aparte overheidspool blijkt te zijn voor mensen met een beperking, maar toch blijven de resultaten binnen de rijksoverheid achter. Kan deze pool niet actiever en breder worden ingezet? Ik krijg daar graag antwoord op.

In deze tijd wordt thuiswerken het nieuwe normaal. Voor ons hier in de Kamer is dat wellicht wat minder het geval, maar voor vele anderen speelt dat wel. Het is heel mooi dat dat kan. Alleen bloeit lang niet iedereen op bij dat thuiswerken. Ik hoor daar echt hele nare verhalen over. De vraag is dan ook in de breedte: wat doet het met mensen? Mijn vraag aan de staatssecretaris of de minister — ik weet niet precies waar die thuishoort — is dan ook of het ministerie en de Inspectie SZW zicht houden op de lichamelijke en psychische gevolgen en op de balans tussen werk en privé. Veel meer werkgevers gaan de mogelijkheden voor thuiswerken ook in de toekomst verruimen.

Als gevolg van de coronacrisis is voor werknemers die in Duitsland of België wonen en in Nederland werken of omgekeerd, een ongewenste fiscale switch voorkomen door resoluut in te grijpen als nationale overheden en instanties. De SGP vraagt of deze regeling ook in de toekomst wordt voorgezet voor grenswerkers die structureel gaan thuiswerken en minder dan 40% in het woonland werken. Ik krijg daar heel graag een reactie op.

Voorzitter. Dit kabinet onderschat nog altijd de waarde van onbetaalde arbeid, terwijl er veel meer in het leven is dan betaalde arbeid, dan betaald werk. Er zijn mensen die er graag voor hun gezin zijn, of mensen die zich inzetten als mantelzorger, wat juist in deze tijd zo belangrijk is. Zeg nu zelf: een ouder of een mantelzorger levert toch net zo goed een waardevolle bijdrage aan de samenleving als ieder ander die daarvoor euro's op de bankrekening krijgt? Mijn vraag is: hoe gaat het kabinet mantelzorg en onbetaalde of deels betaalde arbeid meer stimuleren? Denk daarbij ook aan gezinnen waar een ouder geen betaalde baan heeft, maar vaak wel waardevolle onbetaalde arbeid verricht. Ik roep het kabinet op om niet alleen oog te hebben voor betaalde arbeid, maar vooral ook voor die onbetaalde of deels betaalde arbeid.

Tot slot in dezen. Ik kan het natuurlijk niet laten: waarom komt het kabinet de eigen belofte om de kloof tussen een- en tweeverdieners niet verder te vergroten, niet na? Ik krijg daar graag een reactie op. Het is de afgelopen periode van 5,6 keer zoveel belasting betalen naar 7 keer zoveel belasting betalen gegaan. Ik haal altijd dat voorbeeld aan van €40.000. Ik ga niet op de minister letten. Hij schudt wat nee. Ik heb de getalletjes echt op een rijtje staan. Maar daar gaan we vast de discussie nog over voeren aan de hand van de reactie in eerste termijn.

Ik kom bij het stelsel voor ziekte en arbeidsongeschiktheid. In het stelsel voor ziekte en arbeidsongeschiktheid is een gelijk speelveld tussen private en publieke partijen van groot belang. Het is daarom opvallend dat de publieke ziektewetpremies van het UWV erg laag liggen en dat dit leidt tot oneerlijke concurrentie. Hoe kan het dat er verschil van inzicht is tussen de analyses van het UWV en het ministerie bij de vaststelling van de premies? Zou het niet beter zijn om één systematiek te hanteren en voortaan bij het vaststellen van de ziektewetpremie de begrotingsgrondslagen van het ministerie als leidend te gebruiken? En wat is de status van het onderzoek naar de beweegreden van uitzendbureau Randstad om terug te keren naar de publieke ziektewetverzekering? Het lijkt erop dat er nu sprake is van een overstapprikkel doordat de premiehoogte lager is dan de werkelijke schadelast. Wil de minister in gesprek gaan met het UWV en de private uitvoerders om te voorkomen dat perverse prikkels leiden tot een terugkeer naar het UVW of de private markt?

Dan de toekomst van de arbeidsmarkt. Het kabinet legt de bal voor een herziening van de arbeidsmarkt neer bij een volgend kabinet. Maar toch wil ik dit kabinet vragen om de komende periode niet op de handen te blijven zitten, want stilstand is achteruitgang. Zijn er echt geen zaken die nu nog kunnen worden opgepakt? Zo zouden wij graag op korte termijn een verkorting van de loondoorbetaling voor ondernemers bij zieke werknemers zien.

De Hoge Raad oordeelde recent dat het feitelijke werk dat een zzp'er doet belangrijker is voor de rechten dan wat er op papier staat. Dat is een goede zaak. Ik hoor graag de reactie van de minister op dit arrest. Wat betekent dat voor de praktijk? Volgens mij gaat het schijnzelfstandigheid tegen en dat is hard nodig, zodat echte zzp'ers de ruimte krijgen om te blijven ondernemen.

Dit kabinet wil het verschil in fiscale behandeling tussen zzp'ers en werknemers verkleinen. Dat gebeurt door de snellere afbouw van de zelfstandigenaftrek. Ik snap dat dit verschil deels overbrugd moet worden, maar hoe voorkomt de minister dat dat in de praktijk betekent dat enkel de voordelen voor de zelfstandigen worden afgepakt, zoals de zelfstandigenaftrek? Is de minister het met mij eens dat er een integrale aanpak nodig is en dat er niet enkel gefocust moet worden op de vraag: hoe maken we van de zzp'er meer een werknemer?

Ten slotte op dit punt wil ik nog wijzen op de arbeidsongeschiktheidsverzekering. Ik lees in de reactie op de rapporten over de arbeidsmarkt dat de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering de komende tijd verder uitgewerkt wordt. Ik neem aan dat daarin de uitzonderingen worden meegenomen, bijvoorbeeld voor de agrarische sector. Graag een reactie van de minister daarop. Is de minister ook bereid om nogmaals te kijken naar verantwoorde mogelijkheden voor opt-outs?

Dan asbest. De Nederlandse School voor Openbaar Bestuur heeft dit jaar de vinger gelegd bij de zere plek in het asbeststelsel en pleit voor minder marktbemoeienis en meer transparantie. De staatssecretaris vindt dat hij al goed bezig is. Maar ik moet ook hierbij denken aan die Bijbelse les dat nieuwe wijn in nieuwe leren zakken hoort. Want oude leren zakken zouden gewoon barsten. Mijn vraag is: gaat de inzet van de staatssecretaris voldoende werken als we oude structuren en functievermenging intact laten? Mijn dringende advies — en de staatssecretaris weet wat dat betekent, een dringend advies — is: neem die zorgen en adviezen van Paul Frissen heel serieus.

Het is zojuist aangekondigd door collega Smeulders, maar vorig jaar vroegen GroenLinks en SGP samen aandacht voor rouw op de werkvloer. De minister heeft hierover recent een brief gestuurd waaruit blijkt dat er nog niet veel bekend is over verzuim door rouw. Onze vraag is of het mogelijk is om hierover enkele vragen op te nemen in de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden van TNO. In onze ogen moet er namelijk meer gebeuren op dit belangrijke onderwerp. Dat horen we ook vanuit de samenleving. Werknemers en werkgevers moeten terechtkunnen bij een landelijk expertisecentrum. Daarom willen collega Smeulders en ik dat een organisatie als het Landelijk Steunpunt Verlies echt een expertisefunctie krijgt. Daarnaast vragen we de regering de mogelijkheden voor rouwverlof te verkennen met het oog op de komende formatie. Onze vraag is: wat vindt de minister van deze voorstellen?

Helemaal tot slot, voorzitter: niets is zeker, maar dit is waarschijnlijk toch wel het laatste begrotingsjaar voor deze bewindslieden. Wij als SGP wensen hun te midden van deze onzekere tijd van harte wijsheid en Gods zegen in dat betekenisvolle werk.

Mijn tijd is op, voorzitter, dus die vraag van de heer Van Dijk gaat helaas niet meer.