De gevolgen van de fipronilcrisis

De fipronilcrisis uit 2017 staat de bewoners van de gebieden waar veel pluimvee wordt gehouden nog in het geheugen gegrift. Eieren en producten waarin ei is verwerkt bevatten sporen van het schadelijke insecticide fipronil. Dat leidde begrijpelijkerwijs tot paniek.

Bijna 200 pluimveebedrijven werden erdoor getroffen. Met alle ellende van dien. Er was niet alleen kritiek op kippenboeren die dit middel al dan niet te goeder trouw gebruikten, maar ook op de ‘lakse’ Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit die signalen dat er wat mis was niet adequaat oppakte. Tot op de dag van vandaag ondervindt de pluimveesector de gevolgen van deze affaire.

Op 7 maart sprak de Tweede Kamer over de fipronilcrisis. Landbouwwoordvoerder Roelof Bisschop voerde het woord. Het had anders gekund en anders gemoeten. Hieronder zijn bijdrage.

Gezinsbedrijven
“Wat twee jonge mannen al niet teweeg konden brengen. Tientallen gezinsbedrijven met de rug tegen de muur, vaak maandenlang. De Commissie Sorgdrager heeft een niet mis te verstaan rapport geschreven. Goed dat door sector en overheid inmiddels stappen zijn gezet.

De NVWA heeft kostbare fouten gemaakt door verkeerde inschatting van meerdere fraudemeldingen in 2016. Twee derde van de stallen is pas daarna door ChickFriend behandeld. En daarnaast waren er marktverstorende communicatiefouten. Helaas is niet geluisterd naar het pleidooi van de SGP voor een vorm van schadevergoeding voor getroffen bedrijven, zoals ook in België is gebeurd. Er hangen nu nog steeds NVWA-rekeningen boven de markt voor onder meer monsternames. Kan de minister toezeggen dat deze op zak gehouden worden?

Wantrouwen
Meer overleg tussen NVWA en sector is broodnodig. Dat Chickfriend een ‘wondermiddel’ had zong al een tijdje rond in de sector. Waar zijn de voelhorens van de toezichthouder? Fraudemeldingen werden niet gedeeld met sectororganisaties. In het begin van de crisis was er nauwelijks overleg met de pluimveehouderij. Zo werkt het niet. Hoe gaan de bewindslieden zorgen voor meer informatie-uitwisseling? Inspecteurs gaven aan dat ze zo weinig vertrouwen hadden in hun eigen formele kanalen, dat ze liever via informele contacten bij de opsporingsafdeling melding maakten van hun vermoedens van fraude. Wordt dit interne wantrouwen verleden tijd?

Verhoudingen zoek
Het blijft knagen. Keiharde maatregelen, terwijl de volksgezondheid niet in gevaar is geweest. De verhoudingen lijkt nog steeds zoek. Bij cyanide in abrikozenpitten volstaat een waarschuwing: eet niet meer dan 5 pitten per dag. Trek je dezelfde norm door naar fipronil in eieren dan zou een waarschuwing van ‘eet dagelijks niet meer dan 1700 eieren per dag’ volstaan. Gaan bewindslieden samen met Brussel kijken naar de proportionaliteit bij incidenten?

Vreemd dat de NVWA rekening mocht houden met de 50% meetonzekerheid, en bedrijven niet. Vergeet niet dat bij de vaststelling van MRL’s zelf al een ruime veiligheidsmarge gehanteerd wordt. Geef bedrijven ook ruimte om de meetonzekerheid mee te nemen.
De capaciteit voor bemonstering was zeker in het begin beperkt. Veel eieren zijn onnodig vernietigd, omdat blokkades alleen opgeheven werden op basis van ambtelijke monsters. Is het mogelijk om meer private laboratoria en bedrijven te machtigen voor officiële monsternames en analyse?”