De barmhartige Samaritaan | Begroting Ontwikkelingssamenwerking

Op dinsdag 30 januari debatteerde de Tweede Kamer met minister Van Leeuwen over de begroting van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. De bijdrage van SGP-fractievoorzitter Chris Stoffer aan het debat is hieronder te lezen.

De barmhartige Samaritaan
Een man liep langs een weg en werd aangevallen door struikrovers en plunderaars. Ze namen z'n spullen af, sloegen hem in elkaar en lieten hem bewusteloos naast de weg liggen. Een eerste man kwam langs, een priester, maar hij liep er met een grote boog omheen. Na hem kwam een leviet die de priester hielp, maar hij liep er ook omheen. Als derde liep er een Samaritaan langs, iemand van een compleet ander en zelfs vijandig volk. Hij nam de man op z'n ezel mee naar een herberg voor verzorging en overnachting. Hij betaalde alles voor die man.

Dit is het Bijbelse verhaal van de barmhartige Samaritaan. Mocht u het na willen lezen: het staat in Lucas 10. Dat volgt op de vraag "wie is mijn naaste?" en op het gebod om je naaste lief te hebben als jezelf. Volgens mij gaat het daar bij dit debat bij uitstek over: hoe doen wij ontwikkelingswerk voor die naaste, ver weg, naar wie we mogen omzien? Buitenlandse handel is natuurlijk ook onderdeel van dit debat, maar gezien de tijd laat ik dat voor een volgende keer. Maar wat er wel bij past: naast een barmhartige Samaritaan hebben we ook een wijze geopoliticus en een slimme koopman nodig die bezig zijn met ontwikkelingssamenwerking. Want hoe je het ook wendt of keert, het versterkt ook onze positie in andere landen ten koste van Russische en Chinese invloeden, het verdient zich terug in handel, en het brengt rust en stabiliteit in roerige regio's zoals de Sahel.

Ontwikkelingssamenwerking
Deze begroting staat voor de SGP in het teken van de bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking. Dat is spijtig, maar ik denk dat we moeten concluderen dat het op dit moment onvermijdelijk lijkt. Maar laat ik helder zijn: voor de SGP ligt de ambitie op die OESO-norm van 0,7% van het bruto nationaal inkomen voor ontwikkelingssamenwerking.

De investeringen worden gedrukt door asielopvangkosten. Om dat te dempen, stelde de SGP maatregelen voor om de instroom te verlagen en om de doorloop bij de IND te versnellen. Dat verlaagt de kosten. Wij zijn ook voorstanders van opvang in de regio en om het leven van mensen en samenlevingen daar te verbeteren. De SGP steunt het ontzien van de noodhulp. De bezuinigingen op de OS-posten lijken redelijk gelijk verdeeld, maar we moeten niet vergeten dat een investering in ontwikkelingssamenwerking iets is wat een samenleving versterkt en ook weerbaarder maakt op lange termijn. Ik zag dat heel concreet in Benin. Dat ging niet om een Nederlandse bijdrage; ik was voor hele andere dingen in Benin. Vorig jaar januari was ik in Benin en bezocht ik daar een kustversterkingsproject. Daar zag je aanschouwelijk onderwijs waarvan je dacht: dit ontwikkelingsgeld zorgt er echt voor dat mensen daar straks een beter en veiliger leven hebben.

Tot slot op dit punt: de aangenomen motie over het maximeren van asielkosten die worden toegerekend aan het ODA-budget wordt niet uitgevoerd. Mijn vraag is of de minister zich er, in lijn met deze motie, voor wil inzetten dat we het ontwikkelingssamenwerkingsbudget niet nog verder aantasten bij toekomstige tegenvallers.

Water, Klimaat en Voedselzekerheid
Dan de onderwerpen water, klimaat en voedselzekerheid. Die stemmen mij steeds somberder. Veel spanningen in ontwikkelingslanden hebben te maken met deze drie factoren van leefbaarheid. Een goede watervoorziening, klimaatadaptatie en daarmee een betere voedseloogst zijn cruciaal om een regio leefbaar te houden en tot bloei te brengen. Mijn vraag is of de minister deze onderwerpen meer in samenhang kan bezien en of hij die, waar dat helpt voor een efficiencyslag en waar het lokaal beter aansluit, wil oppakken met ontwikkelingsorganisaties en bedrijven die daar lokaal bezig zijn. Wij zien bij verschillende losse programma's dat streefwaarden worden losgelaten en dat ook sommige verhogingen van ambities worden losgelaten. Dat stemt ons somber in tijden van steeds meer toenemende wereldwijde droogte en honger. Ik vraag de minister hoe we onze bestaande financiering zo toegankelijk en transparant mogelijk kunnen maken voor ngo's. Wij krijgen uit de OS-sector te horen dat regelingen soms moeilijk toegankelijk zijn voor kleinere ngo's en lokale organisaties in ontwikkelingslanden. Een schommelende financiering voor die organisaties maakt het moeilijk om betrouwbare OS-projecten uit te rollen die op termijn echt gaan renderen.

Ik wil daar één voorbeeld van noemen: het klimaatdashboard voor klimaatfinanciering is niet inzichtelijk voor ngo's. Het is voor hen niet altijd helder met welke regelingen en subsidies zij mee kunnen doen. Mijn concrete vraag aan de minister is of hij zich ervoor wil inzetten om dat te verbeteren en te vereenvoudigen.

Gezondheid
Bij ontwikkelingssamenwerking is inzet op gezondheid cruciaal. Infectieziekten zijn desastreus. Als kinderen vroeg overlijden of in slechte gezondheid opgroeien, nekt dat later wellicht een hele generatie en een heel land. Dan is het des te onbegrijpelijker dat er veel op progressieve paradepaardjes wordt ingezet in veel minder progressieve landen door ons SRGR-beleid. Vooral de luider wordende stemmen over zogenaamd "veilige abortus" als mensenrecht vinden wij als SGP onbegrijpelijk. Wij kiezen voor het beschermen in plaats van het beëindigen van kwetsbaar leven en voor meer moeder-en-kindzorg.

Ook maak ik mij zorgen om recent verschenen onderzoek in het Reformatorisch Dagblad over programma's die inzetten op geboortebeperking, lage geboortecijfers en operaties om mensen tijdelijk of permanent onvruchtbaar te maken. Het wordt liberaal aangekleed als "keuzevrijheid vergroten" en "mogelijkheden bieden", maar mijns inziens gaat de overheid hierin te ver en treedt zij in wezenlijke keuzes van mensen. Mijn vraag aan de minister is of hij deze programma's wil onderzoeken en, het liefst, wil stopzetten. Kan hij de programma's doorlichten en kijken of er bij andere programma's expliciet als Nederlands doel wordt gesteld om geboortecijfers te verlagen, en kan hij de Kamer daarover berichten?