Chris Stoffer over uitgaven overheid

Lees of bekijk hier de bijdrage van SGP-Tweede Kamerlid Chris Stoffer aan het verantwoordingsdebat in de Tweede Kamer op woensdag 9 juni 2021. 

Als een huis in brand staat, heeft niemand het over de brandweer die toch wel erg hard de straat in reed. Of over de waterschade aan het huis. Dat is onvermijdelijk om de brand te blussen. Maar als later blijkt dat er geen rookmelders in het huis hingen en de brandveiligheid van het huis al jarenlang onder de maat was, ja dan heeft de huiseigenaar natuurlijk wel wat uit te leggen.

Hetzelfde geldt eigenlijk voor de uitgaven van het Rijk in coronatijd. De Rekenkamer is kritisch op de stijgende percentages onrechtmatige uitgaven en verplichtingen, dit jaar allebei boven de tolerantiegrens. Dat is echt ernstig.
Dan zou je kunnen zeggen: dat komt door corona, maar ‘corona’ veegt niet alle bezwaren weg. Ook zonder de corona-uitgaven is een groot deel van de uitgaven en verplichtingen van de overheid namelijk onrechtmatig uitgegeven.
Voorzitter, u kent de SGP als een partij van financiële degelijkheid, maar financiële rechtmatigheid vinden we minstens zo belangrijk.

De mate van onrechtmatigheid van uitgaven en verplichtingen baart de SGP dan ook zorgen. Er is namelijk geen sprake van incidentele, maar van structurele problemen. Er is niet alleen wat waterschade door corona, maar de brandveiligheid van het financiële huis van het Rijk lijkt niet overal op orde.
De minister van Financiën en de andere ministers zullen zich ongetwijfeld inzetten om deze problemen op te lossen.

• Maar wat gaat de minister extra doen om de rechtmatigheid van uitgaven en verplichtingen beter op orde te krijgen?

Uit de stukken van de Rekenkamer blijkt dat het vaak gaat om fouten die vrij makkelijk voorkomen kunnen worden. Zo wordt soms de Eerste of Tweede Kamer niet tijdig geïnformeerd, of er wordt niet voldaan aan de vereisten uit de Comptabiliteitswet.  Dat zijn fundamentele zaken, waar eigenlijk geen fouten in gemaakt mogen worden.

• Ziet de minister dat ook zo, en hoe gaat hij deze fouten voortaan voorkomen?

Een belangrijk deel van de onzekerheid rond rechtmatigheid van uitgaven heeft te maken met corona-uitgaven. Alleen al aan de Tegemoetkoming Ondernemers Getroffen Sectoren is ruim 36 procent mogelijk onrechtmatig uitgegeven. Natuurlijk is de Kamer daarvoor gewaarschuwd en misschien hoort het ook wel bij de ‘nood die de wet breekt’.  Maar ‘corona’ kan niet overal het argument voor zijn. Vorig jaar heb ik in het allereerste debat over coronasteun al een motie ingediend om oneigenlijk gebruik van coronasteun tegen te gaan.

• Wat is met die motie gedaan, vraag ik de minister?
• En welke lessen trekt de minister uit de kritiek van de Rekenkamer op corona-uitgaven, voor uitgaven die nog gepland staan?

Er zijn ook grote problemen op het ministerie van VWS. Het gaat de laatste tijd veel over de 5,1 miljard, waarbij het financieel beheer tekort is geschoten.
Maar de coronacrisis legt ook structurele problemen bij VWS bloot. Goed dat het ministerie met een verbeterplan komt. In het plan is te lezen dat VWS de Rekenkamer en het ministerie van Financiën periodiek op de hoogte houdt van de voortgang en geboekte resultaten.

• Ik neem aan dat ook de Tweede Kamer periodiek geïnformeerd wordt? Graag een toezegging op dit punt.
• Maar moet dit ook niet breder, misschien wel Rijksbreed, opgepakt worden?

Zeker daar waar het gaat om informatiebeveiliging en IT-beheer. Veel onvolkomenheden hebben daarmee te maken. Ook daar gaat het om structurele problemen, de Rekenkamer wijst al jaren op gebreken rond informatiebeveiliging en IT-beheer op alle ministeries. In een digitale wereld, met risico’s op bijvoorbeeld cyberaanvallen moet dit gewoon goed geregeld zijn.

• Hoe gaat het kabinet ervoor zorgen dat ook hier een stap harder gezet wordt?

Defensie vastgoed
Voorzitter, één van de twee ernstige onvolkomenheden is te vinden bij Defensie.  Als er iets is wat moet staan als een huis, is het wel Defensie.
Maar de Rekenkamer beoordeelt het beheer van vastgoed al drie jaar op rij als ‘onvolkomen’.

• Mijn eerste vraag aan de minister is eigenlijk heel simpel: ziet de minister in dat er veel meer geld naar Defensie moet, en zeker ook naar het onderhoud en beheer van gebouwen?

Al drie jaar wijst de Algemene Rekenkamer op de problemen rond het vastgoed bij Defensie. Gebouwen worden niet goed onderhouden, maar ook is er veel te weinig inzicht in de staat van gebouwen. Dan is het ook niet verwonderlijk dat er te weinig onderhoud gepleegd wordt. Vaak is het zo dat er eerst iets fout moet gaan, voordat er ingegrepen wordt. Laat het zo ver niet komen, zeg ik tegen de minister. Door te weinig onderhoud te plegen, lopen de kosten alleen maar op, wat een nog grotere druk op de Defensiebegroting zet.

• Hoe gaat de minister er voor zorgen dat deze ernstige onvolkomenheid volgend jaar opgelost is?
• Is de minister het eens dat er veel meer inzicht in de staat van het vastgoed van Defensie nodig is, en hoe wordt dat opgepakt?

Graag een reactie.

Maatschappelijke organisaties
Er wordt niet alleen veel geld uitgegeven door het Rijk, maar het Rijk subsidieert ook heel veel maatschappelijke organisaties. Ook daar moet verantwoording over afgelegd worden. Deze organisaties doen vaak heel goed werk, zeker daar waar het gaat om hulp na humanitaire noodsituaties.
Ze zijn ook een waardevolle toevoeging aan de tegenmacht, waar het gaat om organisaties die beleid willen bijsturen. Maar de SGP vindt het daarbij wel van belang, zeker voor de organisaties die beleid willen bijsturen, dat deze organisaties een stevige maatschappelijk verworteling hebben.Dit kan blijken uit het aantal leden of uit de inkomsten uit giften en contributies. Dit moet ook blijken uit het percentage eigen middelen dat zo’n organisatie zelf ophaalt.
Een te grote financiële binding met het Rijk doet ook geen recht aan de functie van tegenmacht die sommige maatschappelijke organisaties vervullen.
Het gaat wat de SGP de verkeerde kant op als maatschappelijk organisaties die beleid willen bijsturen voor 60, 70, of soms zelfs voor 90 procent gefinancierd worden door het Rijk.Dat kan directe financiering zijn, maar ook indirecte financiering door het Rijk, bijvoorbeeld via loterijen of subsidies via derden.

• Is de minister het met mij eens dat maatschappelijke organisaties ook zelf een substantieel deel aan ‘eigen middelen’ moeten ophalen?
• Wat vindt de minister van het idee om juist ook eigen financiering te stimuleren, waardoor de afhankelijkheid van overheidsgeld verminderd wordt?

Graag een reactie, en ik heb ook een motie in voorbereiding op dit punt.