Brexit-debat

De Brexit doet de Europese Unie schudden op haar grondvesten. Deze onverwachte referendumuitslag is de meest recente uiting van de diepe politieke, economische en financiële crisis waarin Europa verkeert.

De EU staat hiermee op een beslissende tweesprong: óf de Brexit leidt naar een Europa dat het vertrouwen van haar inwoners weet te herwinnen en vast te houden, óf hij leidt naar een Europa waarin de EU-regenten zich verder vervreemden van haar burgers.

Voor de eerste mogelijkheid is een grondige bezinning op en herinrichting van de EU nodig. Dat vraagt van de Europese leiders dat zij de zorgen en scepsis die onder Europese burgers leven – ook ver buiten Groot-Brittannië – niet alleen begrijpen, maar ook daaraan tegemoet komen.

Voor de tweede mogelijkheid is het voldoende als de Europese leiders doof zijn of zich doof houden voor het indringende signaal dat de referendumuitslag geeft. Dan hoeven ze de keuze van miljoenen Britten alleen maar af te doen als een vervelend gevolg van populisme, om vervolgens weer eens het deuntje van ‘verdere Europese integratie’ te gaan zingen.

Welke weg slaat de EU in?
Je hoopt: de eerstgenoemde.

Maar nee, helaas, het lijkt er vooralsnog niet op. Daags na de Brexit was de heer Juncker er al als de kippen bij om te pleiten voor verdere Europese integratie,[1] en riep hij op om de Britten maar zo snel mogelijk te lozen. Zorgvuldigheid lijkt daarbij op de laatste plek te belanden.

Dan doemt toch het beeld op van een dirigent die met oordoppen in, blinddoek en oogkleppen voor probeert de toon aan te geven.

Deze kop-in-het-zand strategie is niet alleen onbegrijpelijk, maar ook funest. Als de heer Juncker zijn zin krijgt, verliest de EU steeds meer draagvlak. Op termijn zal dit leiden tot de ondergang van de Europese samenwerking.

Is er binnen de EU dan helemaal geen oog voor de wensen en zorgen van Europese burgers?

Hoe gaat de minister-president aan de heer Juncker en zijn medestanders duidelijk maken dat er een andere aanpak dient te komen om verder teloorgang van draagvlak voor de EU te voorkomen? Beaamt de minister-president dat de heer Juncker en de zijnen niet de aangewezen bestuurders zijn om de gewenste verandering tot stand te brengen?

De SGP pleit ervoor de eerstgenoemde weg in te slaan:

een grondige bezinning op en herinrichting van de EU.

Wij erkennen dat de samenwerking tussen Europese landen heeft bijgedragen aan vrede en welvaart in Europa. Maar die heeft inmiddels wanstaltige vormen aangenomen, waardoor het draagvlak stelselmatig verder afkalft.

Dat heeft Europa aan zichzelf te wijten. De ambitieuze, hoogmoedige agenda van steeds verdergaande Europese integratie leidde tot een EU als bouwplaats van onafgemaakte projecten. Het gebouw staat, maar er is ontzettend veel achterstallig onderhoud. Een grondige renovatie van het Europese complex is cruciaal om de EU op een gezonde manier te laten voortbestaan.

Hoe dat gerenoveerde Europa eruitziet? Radicaal anders. Eenvoudiger van opzet, met minder macht voor al die Europese instellingen als de Europese Commissie, en met meer nadruk op soevereiniteit, zelfstandigheid en eigenheid van lidstaten. Het Europese Hof van Justitie dient Europese verdragen niet meer te interpreteren volgens het “steeds hechtere Unie”-principe, maar volgens het subsidiariteitsbeginsel.

De SGP pleit voor een EU waarin op specifieke terreinen sommige lidstaten wel, en andere niet of minder samenwerken. Een ‘coöperatief EU-model’ dus, met meer vrijheid, meer respect voor nationale culturen, en minder eenheidsworst. Er is helemaal niets op tegen als economische, financiële, monetaire, politieke en culturele verschillen zich vertalen in verschillende snelheden en afspraken.

De regie van deze renovatie dient niet bij een van de Europese instellingen belegd te worden, maar bij de nationale parlementen, in samenwerking met de Europese Raad.

Ik vaag de minister-president om een realistisch renovatieplan van de EU, dat aangeeft welke delen van het EU-complex rijp zijn voor sloop en welke reparaties wanneer uitgevoerd gaan worden zodat bouwval EU weer een fatsoenlijk bouwwerk wordt. Een soort politiek testament als voorzitter van de EU dus. Is hij daar toe bereid?
En is de minister-president bereid de optie van het coöperatieve EU-model binnen de Raad aan de orde te stellen?

De Brexit is hét moment! Laat de Europese leiders, maar ook onze regering, die gebruiken voor grondige hervormingen van de EU. Daarbij is een vechtscheiding met Groot-Brittannië uiteraard in alle opzichten ongewenst. Wijsheid en staatsmanschap gebieden dat er een zorgvuldige ontvlechting plaatsvindt, waarbij overigens wel gezorgd wordt voor een vlotte voortgang.

Ik wens de regering veel wijsheid toe en biedt namens de SGP gaarne aan mee te denken met het ontwerp van de EU-nieuwe-stijl.