Bisschop over meststoffenwet

Lees hier de bijdrage van Roelof Bisschop aan het wetgevingsoverlegover de wijziging van de Meststoffenwet.

Afromingsvrije lease
De minister heeft met het fosfaatrechtenstelsel een ingewikkelde erfenis gekregen. Goed dat de afromingsvrije lease eindelijk geregeld wordt, al vraag ik me af: waarom niet tot 200 kilogram in plaats van 100? Gaat de minister ervoor zorgen dat melkveehouders niet nog weer een jaar moeten wachten? Waarom zou met terugwerkende kracht niet meer kunnen als de Eerste Kamer pas in maart de wet zou accorderen?

Afromingspercentage
Ondanks dat het aantal rechten voor melkveebedrijven onder het plafond is gekomen, handhaaft het kabinet het hoge afromingspercentage. Het argument is nu de onzekerheid over juridische procedures en het risico dat fosfaatrechten verschuiven van de vleesvee- naar de melkveehouderij. Maar: het aantal rechten voor melkveebedrijven zit 0,4 miljoen kilogram onder het plafond van 84,9.  Er is dus een ruime marge om tegenvallers op te vangen. Wil de nieuwe minister het afromingspercentage nu terugbrengen naar 10%? Ik heb hiervoor een amendement ingediend.

Spelregels ivm staatssteunbeschikking
De SGP constateert dat spelregels en doelpalen bij de staatssteunbeschikking steeds veranderen. Waar moeten we nu precies op koersen?

In 2019 dreigde minister Schouten met een generieke korting of een inbreukprocedure als het totaal aantal fosfaatrechten in datzelfde jaar niet onder het melkveefosfaatplafond zou komen. Het afromingspercentage moest daarom naar 20%. Het aantal rechten voor de melkveehouderij zat pas begin 2021 onder het plafond, het totaal aantal rechten nog niet. Toch was geen sprake van een generieke korting of een inbreukprocedure. Wat is er achter de schermen gebeurd?

Brussel heeft destijds aangegeven dat voor de Beleidsregel fosfaatrechten jongvee geen nieuwe staatssteunnotificatie nodig was. Logisch, want door deze beleidsregel werden rechten ingetrokken. De minister suggereert dat nu de beleidsregel wordt opgenomen in de wet er hiervoor dus geen toestemming meer nodig is.

Maar, de nu voorgestelde definitie uit de beleidsregel geldt alléén bij de handhaving van het rechtenstelsel en níet voor de initiële toekenning van rechten waar de staatssteunregels vooral op zien. Heeft de Commissie hier expliciet akkoord op gegeven? In de nota naar aanleiding van het verslag staat : ‘Als fosfaatrechten werden toegekend voor vleesvee, waar geen fosfaatrechten voor nodig zijn voor het houden ervan, is sprake van ongeoorloofde staatssteun.’  Kan de minister garanderen dat vleesveehouders die rechten toegekend hebben gekregen die ze nu niet meer nodig hebben opeens een terugvordering van ongeoorloofde staatssteun krijgen?

Bij de rechtbank heeft LNV aangegeven dat de Europese Commissie een engere definitie voor melkvee zou hanteren dan de definitie in de Meststoffenwet. Blijkbaar omdat het ministerie in de communicatie met Brussel, onder meer via het meldingsformulier, alleen melkveebedrijven heeft aangemerkt als begunstigden? Heeft de Commissie nu opeens wel toestemming gegeven voor fosfaatrechten voor vleesveebedrijven?

De Europese Commissie eiste dat het aantal fosfaatrechten onder het plafond zou komen. Laatst schreef de minister dat het de Commissie erom gaat dat de productie onder het plafond blijft… Wat is het nu? Graag opheldering.

Ik vraag de minister het meldingsformulier en andere mededelingen van en naar Brussel naar de Kamer te sturen. De vermeende geheimhoudingsplicht geldt niet als sprake is van een hoger openbaar belang, een afgesloten staatssteunprocedure en het ontbreken van staats- of zakengeheimen. Het gaat notabene om duidelijkheid over definities en de uitleg van de staatssteunbeschikking!  Daar hebben wij als medewetgever en de begunstigden recht op.

Amendement mestboetes
Ik heb een amendement ingediend voor meer maatwerk bij het uitdelen van bestuurlijke boetes. In de huidige wet staan gefixeerde tarieven voor iedere kilogram overschrijding. Dat wringt met het huidige maatwerkbeleid, hoe beperkt dat maatwerk ook is. Verder is meer maatwerk nodig, zeker wat betreft bedrijven die te maken krijgen met het vervallen van de derogatie door onbewuste fouten en voor het volle pond aangeslagen worden.
Ik noem ook de huidige onduidelijkheid over een nieuwe derogatie.
Stel dat pas rond of zelfs na de zomer blijkt dat de nieuwe derogatie niet toegekend wordt en veel ondernemers daar niet mee gerekend hadden, dan zouden volgens de Meststoffenwet boetes van tienduizenden euro’s opgelegd kunnen worden. Ik vind dat we dat niet kunnen maken. Dat soort situaties wil ik graag voorkomen door bij voorbaat meer ruimte te geven voor maatwerk.

Overig
Tot slot nog enkele punten naar aanleiding van het wetsvoorstel:

Kan de minister toezeggen dat de nieuwe definitie voor melkvee in de Meststoffenwet alleen geldt voor het rechtenstelsel en niet voor de diercategorieën en de bijbehorende excretiecijfers in de Uitvoeringsregeling?
Ik begreep dat er een voorstel ligt voor onder meer een aparte diercategorie jongvee-vleesvee om de excretieforfaits beter aan te laten sluiten op de daadwerkelijke excretie. Dat zou niet in de wielen gereden moeten worden door de melkveedefinitie in het kader van het fosfaatrechtenstelsel.

Verder heb ik begrepen dat er onduidelijkheid is over controle van het fosfaatrechtenstelsel aan de hand van geproduceerde liters melk of van aan de fabriek geleverde liters. Bij een deel van de boeren is na de bezwaarfase bij de toekenning niet-geleverde melk meegerekend. In de handhaving wordt deze lijn niet altijd doorgetrokken. Dat is ongewenst. Kan de minister toezeggen dat boeren niet op de verkeerde grondslag afgerekend worden?

De vorige minister heeft het woord dierrechten laten vallen. In een paar bijzinnen over het zevende actieprogramma staat dat de wet Verantwoorde en grondgebonden groei melkveehouderij ingetrokken zal worden. Wanneer komt de minister met zijn integrale, samenhangende plan van aanpak voor het meststelsel?