Bijdrage Stoffer aan verantwoordingsdebat

Lees hier de bijdrage van SGP-Kamerlid Chris Stoffer aan het verantwoordingsdebat. Hij vroeg onder andere aandacht voor de uitgaven van het afgelopen jaar, de aangekondigde fondsen en defensie.

1000 euro is voor veel gezinnen heel veel geld. Geld dat gebruikt kan worden voor de stijgende energierekening of om studiekosten te betalen. Ruim 1000 euro belastinggeld per Nederlander, totaal 18,8 miljard euro: dat is het bedrag dat mogelijk onrechtmatig is uitgegeven of waarvoor onrechtmatig verplichtingen zijn aangegaan. Dat is problematisch. Vorig jaar stelde ik tijdens het Verantwoordingsdebat de vraag: zijn de onrechtmatige uitgaven van de overheid te wijten aan corona? Dit jaar stel ik die vraag niet, omdat het voor de SGP duidelijk is: natuurlijk heeft corona niet meegewerkt, maar nee, we kunnen niet alles toeschrijven aan corona.

De coronacrisis heeft wel twee andere gevolgen gehad. Allereerst heeft het structurele problemen blootgelegd. Tijdens een flinke storm zie je pas hoe stevig het dak daadwerkelijk is. De problemen zijn geen natuurverschijnsel, iets waar we geen invloed op hebben. Twee voorbeelden laten zien dat er wel degelijk verbeteringen mogelijk zijn:

1. Door te investeren in financieel beheer bij VWS lijkt de weg naar boven gevonden te zijn.
2. En ook de informatiebeveiliging komt steeds meer op orde. 

Een impuls op het financieel beheer is hard nodig. Hier ligt wat de SGP betreft een belangrijk deel van de oplossing.

• Welke rol ziet de minister van Financiën hierbij voor zichzelf weggelegd?
• Hoe wordt de financiële expertise op ministeries verstevigd?
• Kan de minister toezeggen dat, na VWS, ook op andere ministeries een extra stap wordt gezet?

Corona heeft ook schade berokkend aan het budgetrecht van de Kamer. Tijdens de coronacrisis werden incidentele begrotingen veelvuldig ingezet en werd er nogal eens een afslag genomen op het gebied van budgetrecht.

• Kan de minister hierop reageren?
• Hoe wordt het pad van financiële rechtmatigheid weer gevonden?

De crisismaatregelen zijn na corona niet weg. De oorlog in Oekraïne en bijvoorbeeld de compensatie voor de hoge energieprijzen hebben het budgetrecht ook geen goed gedaan. Maar ik denk ook aan de enorme fondsen die het kabinet wil instellen. Het geld staat al vast, maar de doelmatigheid is hoogst onzeker. Dat er in de Voorjaarsnota geld uit de fondsen wordt gehaald, is natuurlijk wel opmerkelijk.

• Wat zegt dat over de doelmatigheid van de fondsen?
• En wat gaat de minister concreet doen om het budgetrecht van de Kamer weer in ere te herstellen?
• Gaat de minister ook wat vaker ‘nee’ verkopen aan ministers die extra geld vragen zonder wettelijke basis of zonder expliciete goedkeuring van het parlement?

Defensie
Net als in 2021 oordeelde de Algemene Rekenkamer dat het vastgoedbeheer bij Defensie onvoldoende is. Ik heb vorig jaar een motie ingediend die vroeg om actie. Die actie komt er ook: rond de zomer komt er een nieuw strategisch vastgoedplan. Daarin zullen de keuzes rond ‘concentreren, vernieuwen en verduurzamen’ uiteraard stevig onderbouwd en verantwoord moeten worden.

• Heeft de minister het vertrouwen dat hiermee de problemen definitief opgelost kunnen worden?

Dat er eindelijk een grote zak extra geld naar Defensie gaat is heel positief.

De afdeling inkoop van Defensie krijgt het de komende jaren druk. Dat is goed nieuws, maar hierbij leven wel zorgen. Al sinds 2016 ziet de Rekenkamer het inkoopbeheer als ‘onvolkomen’.

• Hoe wordt deze onvolkomenheid aangepakt?
• Welke concrete acties worden op dit punt ondernomen?

Extra geld brengt ook een extra verantwoordelijkheid met zich mee. Hoe wordt ervoor gezorgd dat het extra geld voor Defensie ook rechtmatig besteed wordt?

Monitor Brede Welvaart
Op Verantwoordingsdag kregen we ook de Monitor Brede Welvaart. Eén punt wil ik eruit lichten: het vrijwilligerswerk. Dat is de indicator die sinds vorig jaar het meest verslechterd is. De SGP vindt dat heel zorgelijk. Juist vrijwilligerswerk is enorm belangrijk.

• Welke verklaring heeft de minister voor deze daling?
• En wat kan en gaat de minister doen om vrijwilligerswerk te stimuleren? Bijvoorbeeld op het gebied van regeldruk kan de minister wel degelijk invloed uitoefenen, en zo het vrijwilligerswerk aantrekkelijker maken.

Uitvoering moties
Dan een ander belangrijk punt: de uitvoering van moties en toezeggingen. Bij de begrotingen, in het najaar, wordt altijd aan de Kamer gerapporteerd hoe uitvoering is gegeven aan aangenomen moties. Maar juist op Verantwoordingsdag, een dag waarop teruggeblikt wordt op het voorgaande jaar, zou het logisch zijn dat het kabinet de Kamer hierover informeert.

De werkgroep ‘Versterking functies Tweede Kamer’ adviseert in haar rapport ‘meer dan de som der delen’ om een extra reflectiemoment in te voegen. Vandaar mijn vragen aan de minister-president:

• Is het kabinet bereid om voortaan in de jaarverslagen, op Verantwoordingsdag, een rapportage toe te voegen over de uitvoering van moties en toezeggingen van het afgelopen jaar?
• Op die manier wordt de positie van de Kamer verstevigd, en kan er beter toegezien worden op een goede uitvoering.

Papier/werkelijkheid
Het Verantwoordingsdebat is een moment om terug te blikken, maar ook om lessen voor de toekomst te leren. Eén van die lessen is het dichten van de kloof tussen het papier en de werkelijkheid, zoals de Algemene Rekenkamer ons voorhield.

Ik denk dan bijvoorbeeld aan de ambitieuze, papieren klimaatdoelstellingen en de werkelijkheid van overvolle elektriciteitsnetten. Gisteren hoorden we dat ook de netten in Brabant en Limburg vol zijn. Dat is slecht voor de verduurzaming en slecht voor de economie. Hoe gaat het kabinet dat oplossen?

Of aan de schadeafhandeling in Groningen waarbij elke euro die naar een Groninger ging, gepaard ging met maar liefst 74 cent aan uitvoeringskosten.

Maar het probleem speelt breder: een gezin met een laag middeninkomen kan op papier misschien goed rondkomen. Maar door een hoge belastingdruk, het missen van toeslagen en het oplopende inflatie moet het in werkelijkheid moeite doen om de eindjes aan elkaar te knopen.  Ook daar stonden de kranten vanochtend weer bol van.

• Waarom krijgen middeninkomens zo weinig aandacht?
• Hoe gaat het kabinet ervoor zorgen dat middeninkomens weer financieel rond kunnen komen?

De SGP vindt dat er veel meer aandacht moet komen voor de steeds kleinere portemonnee van gezinnen met middeninkomens.

Ik besef me dat mijn laatste vragen geen gemakkelijke zijn, maar ik denk dat de minister-president er wel een reflectie op kan geven.

• Wat gaat de minister-president doen om de kloof tussen papier en de werkelijkheid te verkleinen?
• Wat is de reactie van de minister-president op de opmerkingen van de Rekenkamer?

Dan gaat het niet alleen om de kloof tussen het Haagse papieren beleid en de werkelijkheid in het land. Maar ook om realistische klimaatdoelstellingen, begrijpelijke, fiscale keuzes voor ondernemers en financieel goed onderbouwde overheidsuitgaven.