Begroting V & J

Begroting VenJ 2014
C.G. van der Staaij (SGP)
20 november 2013

Mevrouw de voorzitter. Het was vandaag tot nu toe weer een uiteenlopende, boeiende mix van heel veel verschillende onderwerpen. Voor degenen die zich afvragen of dat vroeger anders was: ik mag hier al een jaar of vijftien de begrotingsbehandeling van Justitie bijwonen, dus ik heb even teruggekeken.

Een jaar of vijftien geleden kwam ik de heer De Wit tegen, die begon over zorgen over de rechtsstaat in het licht van de ontwikkelingen van de afgelopen tijd. Er waren ook toen heel veel verschillende onderwerpen. Ik kwam ook mijn eigen bijdrage tegen, waarin ik mij afvroeg of het honderd jaar geleden anders was met zoveel verschillende onderwerpen. Vervolgens heb ik naar de begrotingsbehandeling van Justitie van 1900 gekeken.

Tot mijn verrassing was het toen eigenlijk hetzelfde. Ik dacht dat het toen nog de tijd was van de grote visionaire debatten rond recht en gerechtigheid, maar eigenlijk ging het over een bedelaarskolonie in Beekbergen, over de zorgen over de schandelijke handel in slavinnen, prostitutie, en over celstraf en de vraag of die wel stevig genoeg was. Enkele afgevaardigden opperden om landarbeid op te leggen in plaats van gevangenisstraf. Als je die mensen maar hard liet werken op het land, zou dat veel effectiever zijn dan hen in cellen op te sluiten.

Er is veel herkenbaarheid, ook dit jaar weer bij de begrotingsbehandeling. Eén ding staat voor mij vast: zonder Justitie zou het niet goed gaan in ons land. Het is een uitermate belangrijke overheidstaak. De bewindslieden van Veiligheid en Justitie hebben een bijzondere verantwoordelijkheid om gerechtigheid na te jagen en hoog te houden en om de Staat en de bevolking te beschermen tegen onrecht en veiligheid te bieden. Sinds enkele jaren heeft deze minister hiervoor niet alleen de justitie, maar ook de politie onder zijn hoede.

Over de politie hebben we eerder deze maand al een debat gevoerd. Toch wil de SGP nog een aantal punten rond de politie aan de orde stellen. Binnen het politieapparaat is er namelijk veel onrust over de interne veranderingen, het ‘functiegebouw’. Die onrust zorgt ervoor dat veel agenten hun werk minder goed kunnen doen. Ook is er veel onbegrip voor de hoogte van de verkeersboetes en ‘jacht’ op de automobilisten die zich met pijn en moeite een beeld proberen te vormen hoe hard je nu precies mag rijden. De SGP begrijpt voluit dat er geld binnen moet komen, maar dat mag niet het eerste doel zijn.

Onrust is er ook bij burgers. Zij zijn het zat dat woninginbraken veel vaker dan in het buitenland niet opgelost worden. De SGP heeft niet de indruk dat het aan de inzet van de politie ligt, maar waar gaat het wel mis? Zijn de Oost-Europese bendes in Nederland sluwer, is de strafmaat te laag, straffen rechters nog steeds veel te laag of zijn er andere factoren in het geding?

Vrijwilligerswerk en re-integratie (ex-)gedetineerden

Detentie is gericht op vergelding én op resocialisatie. De SGP is blij dat er in de debatten over de bezuinigingen op gevangenissen wat scherpe kantjes af gehaald zijn. Toch moet er meer gebeuren. Daarom vraagt de SGP vandaag vooral ook aandacht voor een aantal zaken rond gedetineerden en ex-gedetineerden.

Vrijwilligers doen veel om gedetineerden al tijdens hun detentie voor te bereiden op terugkeer in de maatschappij. Mensen die zich belangeloos inzetten voor deze doelgroep verdienen onze steun. Denk aan het werk van organisaties zoals Gevangenzorg,  Exodus, Humanitas. De staatssecretaris beoogt vrijwilligers meer in te zetten. Dit kan echter niet zonder daarvoor ook het benodigde budget ter beschikking te stellen. Daarbij is het vooral ook belangrijk dat er een goede verankering in de maatschappij is. Daarom vraagt de SGP – in lijn met mijn motie hierover enkele jaren geleden – vooral om organisaties met maatschappelijke binding, die zich inzetten voor dit werk te steunen. Is de staatssecretaris bereid voor dit werk meer geld te reserveren – gericht op opleiding en ondersteuning van deze vrijwilligers?

Maar ook de re-integratie van ex-gedetineerden is belangrijk. De zogenoemde DEMO-instellingen doen op dit moment veel belangrijk werk. We zien dat de nieuwe budgettering zorgt voor een forse bezuiniging hierop. Als dat doorgaat, zal het resultaat minder worden. Deze instellingen zetten zich vooral ook in voor de zwaardere gevallen. Wij willen graag meer geld beschikbaar stellen om het mogelijk te maken ook zwaardere zorg te kunnen verlenen, en meer plaatsen in te kopen.

Gemeenten zouden moeten zorgen voor goede opvang van personen die terugkeren uit detentie. We zien in de praktijk dat gemeenten daar lang niet altijd voldoende aandacht voor hebben, juist ook omdat ex-gedetineerden niet aan een bepaalde gemeente binding hebben. Mensen die soms lange tijd in de gevangenis hebben gezeten, komen op straat zonder werk of woning. Is de staatssecretaris bereid gemeenten meer dan tot nu toe gebeurt te verplichten voor goede opvang en begeleiding rond werken. De SGP stelt voor een stimuleringsregeling tot stand te brengen die zowel gemeenten als maatschappelijke instellingen de mogelijkheid biedt om dit goed op te pakken. Ik hoor graag de reactie van de

staatssecretaris hierop.

Uitstapprogramma’s

Voorzitter, Voor nog een andere kwetsbare doelgroep wil ik de aandacht vragen: prostituees die heel moeilijk de weg kunnen vinden naar een andere toekomst. Gemeenten hebben hierin een belangrijke verantwoordelijkheid, maar dit komt nog onvoldoende . Daarom vragen we de minister om te komen met een nieuwe RUPS-regeling voor de uitvoering van uitstapprogramma’s. Gemeenten of instellingen moeten de kans krijgen goede programma’s te ontwikkelen en daarvoor subsidie te krijgen. Ook is het belangrijk dat gemeenten samenwerken. Graag een reactie van de minister hierop.

Joodse instellingen en jihadisme

Antisemitisme en afkeer van Joden speelt helaas ook vandaag nog een grote rol. Dat zien we in sommige Nederlandse steden. Joodse instellingen moeten extreme kosten voor hun eigen veiligheid maken. De SGP vindt dit onaanvaardbaar. Veiligheid die de gewone veiligheidsmaatregelen te boven gaat, is een verantwoordelijkheid voor de staat – in overleg met de gemeenten en instellingen. Daarom hebben collega Segers en ik een amendement hierover ingediend. Graag zien we dat nu goed geregeld.

Ook op internationaal niveau zien we stevig antisemitisch gedrag, onder meer vanuit jihadistische kringen. Jihadistische strijders worden in het Midden Oosten opgeleid. Koste wat kost moet worden voorkomen dat ook vanuit Nederland hier enige steun aan wordt gegeven. Opleiding tot jihadstrijder mag niet geaccepteerd worden. In hoeverre zijn er voldoende mogelijkheden om hiertegen op te treden?

Asielbeleid

Recent werd bericht dat vakantiepark Duinrell opnieuw niet alleen met een pretpark geassocieerd wordt, maar met een vluchtelingenkamp. De SGP snapt dat creatieve oplossingen soms nodig zijn, omdat de asielinstroom grillig is. Het merkwaardige is echter dat de Kamer nog in september 2012 werd bericht dat de afbouw van opvanglocaties geen probleem zou zijn. Dat was volgens de toenmalige minister mogelijk door succesvol beleid. Bovendien werd een buffer aangehouden. De SGP hoort graag waarom de aannames van vorig jaar nu al niet meer kloppen. Het zal het kabinet toch niet ontgaan zijn dat er ook toen al een conflict in Syrië was?

De SGP is voorstander van een slanke overheid die van burgers niet onnodig kosten en tijd vraagt. Juist in een tijd van bezuinigingen moet de overheid slim werken. Om onszelf concreet een spiegel voor te houden noem ik graag  het volgende voorbeeld. Meneer Jansen belt op 5 augustus de IND wegens een gestolen verblijfspas. Omdat deze procedure alleen op papier kan, kan de aanvraag pas na een week ingediend worden. De procedure duurt acht weken. Na twee weken moet meneer Jansen naar het buitenland. Dat kan door het ontbreken van zijn verblijfspas alleen met een uitreisvisum. Bovenop de 250 euro voor vervanging kost dat dus 140 euro extra. De vraag van de SGP: binnen welke termijn kunnen zulke  procedures door de IND afgerond worden?

Asielzoekers hebben de verantwoordelijkheid hun asielrelaas aannemelijk te maken. Bij die taak moet het hen niet onnodig moeilijk gemaakt worden. De SGP vraagt zich bijvoorbeeld af waarom geen waarde wordt toegekend aan documenten die christenasielzoekers uit Pakistan via de organisatie CLAAS hebben verkregen, terwijl deze organisatie nota bene subsidie krijgt van de Nederlandse overheid om verdachten in blasfemieprocessen bij te staan. Is de staatssecretaris bereid om in overleg met CLAAS te zoeken naar verbeteringen? Het is onbevredigend dat we aan de ene kant van asielzoekers vragen zich maximaal in te spannen voor de onderbouwing van hun zaak, terwijl we anderzijds aan bepaalde inspanningen bij voorbaat geen waarde toekennen.