‘Alertheid is geboden, maar laten we ook waken voor blinde paniek…’ - coronadebat 34

Lees of bekijk hier de bijdrage van SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij aan het plenaire debat over de ontwikkelingen van het coronavirus, gehouden op 14 juli 2021.

Maar nu hebben we een debat over de stand van zaken rond corona. En ik was toch even getriggerd door die troonredes. Ik dacht: hoe zou dat nu eigenlijk hier zo'n 100 jaar geleden hebben geklonken in de troonrede, toen de Spaanse griep door de wereld raasde en ook in Nederland vele duizenden slachtoffers maakte? Opvallend was dat daar in de troonrede eigenlijk nauwelijks melding van werd gemaakt. Ook de Kamerdebatten gingen daar helemaal niet zo sterk over; er werd niet veel of nauwelijks aandacht aan gegeven. De bestrijding van besmettelijke ziekten werd vooral overgelaten aan dokters en gemeentebesturen, en het bleef van de kant van het kabinet beperkt tot algemene adviezen: let goed op de persoonlijke hygiëne, vermijd grootschalige bijeenkomsten en denk aan het ventileren. Den Haag was toen, naar de maatstaven van nu, wel erg afwezig. Tegelijk is het voor nu de les dat we ook niet alle heil moeten verwachten van modellen, maatregelen en ministers.

Alertheid is zeker geboden, maar laten we aan de andere kant ook waken voor blinde paniek zodra het virus zich niet beweegt binnen de kaders van de laatste persconferentie.

Wat de SGP van het kabinet verwacht, is wel steeds een kritische reflectie op de gemaakte keuzes en inschattingen. Leren weegt voor ons zwaarder dan excuseren. Wat leren we ervan als het anders ging dan gedacht?

Wat is de les die de minister van VWS heeft getrokken uit het "dansen met Jansen"-drama? De inzet voor verhoging van de vaccinatiegraad is begrijpelijk, maar is het niet een voorbeeld van doorgeschoten prikpromotie op deze manier, die geen navolging verdient? En als het gaat om verhoging van de vaccinatiegraad, vraag ik de minister wanneer er meer keuzevrijheid komt voor mensen die bezwaren hebben tegen een bepaald type vaccin om medische of ethische redenen.

Paternotte, D66: 
Dat komt natuurlijk ook omdat de SGP de enige politieke partij was die destijds al bestond, hè, ten tijde van de Spaanse griep. Dus hoe kijkt de SGP terug op de overheidsaanpak van de Spaanse griep, en welke les kunnen we daaruit trekken?

Van der Staaij, SGP:

Ik was er zelf niet bij. Dat begrijpt de heer Paternotte. Maar de SGP was er wel bij. Ik geloof niet dat er debatten over geweest zijn. In 1918 was ze net opgericht, maar nog niet vertegenwoordigd in de Tweede Kamer. Misschien zou er zijn gezegd, bijvoorbeeld rond die massale, grootschalige bijeenkomsten … Je kunt het wel makkelijk zeggen, maar het valt toch niet mee als er weer behoefte aan is. Na de mislukte revolutieaankondiging van Troelstra stroomde het Malieveld vol met 40.000 mensen, terwijl de Spaanse griep rondwaarde! Ook toen zat er dus weleens spanning tussen het algemene advies en hoe het er in de praktijk aan toeging. Dus je kunt je wel heel erg op het ene richten … Het blijft opvallend dat de hele Spaanse griep ook in de geschiedenisboekjes maar een voetnoot is en dat alles gaat over de Eerste Wereldoorlog. Die was natuurlijk ook heel belangrijk, maar had eigenlijk soms veel minder directe impact op het leven van mensen dan die Spaanse griep die rondwaarde. De les is om steeds scherp te kijken welke punten echt spelen en welke fronten je aandacht verdienen. Dat is in ieder geval één ding dat we ervan kunnen leren.



Als we het midden houden tussen aan de ene kant niet te passief zijn maar wel denken "alles komt wel goed", en aan de andere kant ook niet alles verwachten van overheidsmaatregelen, dan volgen we volgens mij wel een veilige koers. O ja, tot slot: het kabinet-Ruijs de Beerenbrouck had nog wel een algemene biddag afgekondigd, te houden in november van 1918. Dat is ook altijd nog een navolgenswaardig streven.



Voor de SGP laat de recente explosieve stijging zien dat er te veel is vertrouwd op toegangstesten en de onmiddellijke werking van vaccins. Er is te makkelijk ruim baan gegeven aan het nachtleven. Elke slag om de arm bleef achterwege. De aanscherpingen die er nu weer zijn gekomen, zijn daarom ook begrijpelijk. Terecht zijn er voorstellen gedaan over, of is gevraagd om extra inzet te plegen op, het punt van ventilatie. Daar sluit ik me opnieuw graag bij aan.



Voor de SGP is het echter geen automatisme dat besmettingen in de toekomst steeds gevolgd moeten worden door strakke overheidsmaatregelen. Hoe wordt voorkomen dat we nu ongemerkt de weg op gaan van sturen op besmettingen in plaats van op bescherming van kwetsbaren en het voorkomen van overbelasting van de zorg? Wat wordt gedaan om de burgers meer te informeren en aan te spreken op gedrag met gezond verstand, dus dat niet alles van de overheid wordt verwacht en er niets mag, of juist alles mag? Er blijft ook steeds een eigen verantwoordelijkheid in het geding.



Er kwam en komt veel op de zorg af. Er is veel inhaalzorg te doen. Zolang het virus rondwaart, moeten we erop rekenen dat de ziekenhuisbelasting weer zal toenemen. Mijn vraag aan de minister voor Medische Zorg is: hoe wordt voorkomen dat zorgwerkers afhaken omdat het niet meer vol te houden is? Welke ondersteuning kan er zijn in de administratieve rompslomp, waar velen heel veel last van hebben, juist ook als er druk op staat?



Ik begon met de troonrede van 1918. Ik zei het al: het was een chaotische tijd, zo aan het einde van de Eerste Wereldoorlog, een tijd waarin de Spaanse griep veel mensen dodelijk trof. Koningin Wilhelmina verklaarde toen de gewone zitting der Staten-Generaal in deze zaal voor geopend, met aan het slot de bede: dat God ons volk in eendracht moge sterken en door de zware tijden tot betere dagen moge voeren. Dat gebed past ook nu.