Landbouwakkoord

 Plenair – Begroting Economische Zaken (onderdeel Landbouw en natuur)
SGP – Elbert Dijkgraaf
2 december 2015

Landbouwakkoord
De SGP pleit voor een landbouwakkoord.
Eerst een aantal constateringen.
De varkenshouderij zit in zwaar weer, terwijl er opgaven liggen voor milieu en dierenwelzijn. De sector is met zichzelf aan de slag om te kijken welke kant het op moet.
Ook de melkveehouderij staat op een kruispunt.
De regering hinkt op twee gedachten als het gaat over dierrechten en mestverwerking. De melkveehouderij krijgt fosfaatrechten opgelegd, omdat mestverwerking niet relevant wordt geacht. Geld voor milieu en dierenwelzijn gaat zo in papier zitten.
Aan de andere kant staat nog steeds dat de dierrechten voor varkens- en pluimveehouderij afgeschaft worden als de mestverwerking op orde is. Ook wil minister Kamp meer monovergisting van rundermest vanwege gewenste reductie van methaanemissie.  
De akkerbouw worstelt met strenge mestnormen.
We gaan binnenkort weer onderhandelen met Brussel over het nieuwe actieprogramma Nitraatrichtlijn.
In de Voedselagenda mis ik een duidelijke visie op de duurzame ontwikkeling van de landbouw en het verdienmodel daarvoor.
De subsidieregeling voor integraal duurzame stallen wordt zelfs afgeschaft.
De productschappen zijn al afgeschaft, inclusief collectief budget voor praktijkonderzoek.
Het blijkt lastig te zijn om daar via producentenorganisaties en algemeen bindend verklaringen weer wat tegenover te zetten.
Tegelijkertijd voeren supermarktketens en maatschappelijke organisaties de druk op met name de veehouderij steeds verder op. E
n zie ik provincies die ieder op eigen wijze een slag bovenop het Haagse beleid doen.
Wat meer onder de radar zie ik een voortdurende impasse rond de herziening van het pachtbeleid. De staatssecretaris laat inhoudelijke keuzes over aan het werkveld.

Voorzitter, al met al zie ik grote vraagstukken voor me liggen, met veel onzekerheid en niet altijd consistent beleid.
Is het niet verstandig om met overheden, landbouwsectoren en andere betrokken partijen werk te maken van een Landbouwakkoord?
Een akkoord waarin een marsroute uitgezet wordt en waarin afgesproken wordt wat van betrokken partijen verwacht mag worden.
Ik kijk met een schuin oog naar het Energieakkoord.
Graag hoor ik hoe de nieuwe staatssecretaris hier tegenaan kijkt. Wil hij deze handschoen oppakken? 

Boetebeleid
Voorzitter! Graag vraag ik aandacht voor het boetebeleid in de landbouw.
In de loop van de tijd heb ik regelmatig verhalen gehoord van ondernemers die gefrusteerd zijn over opgelegde boetes.
Dat is op zichzelf natuurlijk niet gek. Een boete moet een beetje pijn doen.
De vraag is natuurlijk wel of de bestuurlijke boetes recht doen aan de zwaarte van de overtreding.
Daar moet ik helaas vraagtekens bij zetten.
We hebben daarom een actieplan opgesteld. Die leg ik graag aan de staatssecretaris voor.
Aan de hand van drie voorbeelden noem ik drie actiepunten.

Een akkerbouwer rijdt door een technische storing aan de hydroliek met zijn spuitmachine over een afstand van 150 meter te dicht langs de slootrand.
Dan ontdekt en herstelt hij de storing.
De NVWA merkt de technische fout echter op en geeft de boer ervan langs: 1500 euro boete.
Even ter vergelijking: als je op een woonerf twee keer zo hard rijdt dan toegestaan en dus levensgevaarlijk bezig bent, blijft het bij een boete van 400 euro.
Het vreemde is dat de regelgeving geen ruimte biedt om een andere boete dan 1500 euro op te leggen.
Ik vraag de staatssecretaris de regelgeving zo aan te passen dat, afhankelijk van de zwaarte van de overtreding, een lagere bestuurlijke boete opgelegd kan worden.
     
Een tweede voorbeeld.
Een melkveehouder verhuurt zijn land aan een bollenteler.
Deze bollenteler spuit in verband met verwachte weersomstandigheden een dag eerder dan volgens het gebruiksvoorschrift is toegestaan.
Er volgt een bestuurlijke boete.
Deze overtreding wordt echter ook aangeslagen als een overtreding van de randvoorwaarden voor de Europese inkomenssteun. Bovenop de bestuurlijke boete komt daarom nog 2000 euro korting op de toeslagrechten.
De SGP vindt dat in meer gevallen eerst een waarschuwing gegeven moet worden zonder direct een korting toe te passen .

Dan het laatste voorbeeld.
Een melkveehouder heeft in verband met bijzondere bedrijfsomstandigheden een externe adviseur ingeschakeld voor de mestboekhouding.
Deze adviseur merkt natuurgrond per ongeluk als reguliere grond aan.
De melkveehouder dacht recht te hebben op derogatie, maar gaat de mist in.
Alles bij elkaar betekent dat een bestuurlijke boete van, schrik niet, bijna 100.000 euro. 100.000 euro…
Zo’n nekslag vind ik niet kunnen.
Het probleem is dat de Meststoffenwet weinig ruimte geeft voor een reëel boeteplafond.
Dat moet anders.
Ik wijs in dit verband ook op de grondgebondenheidseisen voor de melkveehouderij. Administratieve fouten met grote impact zullen nog sneller gemaakt worden. 

Groen onderwijs
Voorzitter! Waar gaat het heen met het groen onderwijs?
De minister-president heeft toegezegd dat de bekosting daarvan gelijk getrokken zou worden met de rest van het onderwijs.
Dat is echter niet gebeurd.
Het Berenschot-rapport en de validatie  daarvan laten nog een gat van bijna 10% zien tussen de bekostiging per student in het groene mbo en in het reguliere en technische mbo.
Als je de prijsfactoren, cascade-effecten en diplomabekostiging meeweegt, én de aanvullende subsidies bovenop de basisbekostiging meetelt, kom je voor het groene mbo ongeveer 750 euro per student lager uit.
De bewindslieden proberen prijsfactoren, cascade-effecten en diplomabekostiging buiten beschouwing te laten, maar dat lijkt me niet terecht.
Je moet meewegen dat de ene opleiding de andere niet is.
Waar is de toezegging gebleven?
Waarom moet het groen onderwijs bij de verdeling van onderwijsgeld over de begrotingen opnieuw achter het net vissen?

De Kamer heeft inmiddels een motie aangenomen die vraagt om overheveling van het groen onderwijs naar het ministerie van Onderwijs.
Dat is een zwaktebod. Het kind wordt zo helaas met het badwater weggegooid.
Ik vraag het kabinet te kiezen voor het intact laten van de gouden driehoek bedrijfsleven, onderwijs en overheid én voor gelijke behandeling van het reguliere en het groene onderwijs. Dat hoeft elkaar helemaal niet te bijten, zolang het kabinet daar intern goede afspraken over maakt.
Heeft het kabinet die politieke wil?      

NVWA
Voorzitter! De SGP is kritisch over het financiële beleid voor de NVWA.
Deze autoriteit heeft eerder méér dan minder te doen.
Het kabinet wil zelfs zoveel mogelijk keuringstaken overhevelen naar het publieke domein. Tegelijkertijd wordt netto nog steeds bezuinigd. En gewenste efficiencyslagen worden niet gerealiseerd, zo lees ik in de brief van afgelopen maandag.
Het piept en kraakt dus.

Dat betekent ook een enorme druk op de kosten die bij voedselketen en logistieke bedrijven in rekening gebracht worden.
Dat komt hard aan.
Onderzoek laat zien dat de keuringskosten in het buitenland vaak veel lager zijn dan in Nederland.
De tarieven voor bijvoorbeeld importcontroles liggen in de haven van Rotterdam 45% tot 72% hoger dan in Antwerpen. Omdat beide havens een felle concurrentiestrijd voeren, maakt dit nogal wat uit!
Het kabinet probeert de verschillen te vergoelijken en legt een aangenomen motie naast zich neer.
Voorzitter! We moeten voorkomen dat de kwaliteit van het toezicht ondergraven wordt en dat retributies de agrarische en de logistieke sector op achterstand zetten.
Retributieverhogingen zijn niet bedoeld om budgetproblemen bij de NVWA op te lossen.
Hoe gaat de staatssecretaris ervoor zorgen dat de NVWA voldoende budget krijgt, zonder dat het bedrijfsleven de dupe wordt?
Ik heb een amendement in overweging om extra budget voor de NVWA te regelen.   

In het verlengde hiervan vraag ik ook aandacht voor een alarmbel van brancheorganisaties EVO en Fenedex over de opstelling van de NVWA bij export .
De NVWA communiceert slecht, is weinig flexibel en stelt zich bureaucratisch op.
Dat baart mij zorgen.
Wat gaat de staatssecretaris hier aan veranderen?
Voorzitter! Mijn volgende punt betreft de aanlandplicht. Per 1 januari 2016 -- dat is over een kleine maand -- gaat de aanlandplicht in voor de kottervisserij. De aanlandplicht gaat per 1 januari in, maar de administratieve systemen zijn niet op orde. Gegeven het feit dat we nu vier weken voor die datum zitten, kunnen we toch niet verwachten dat die aanlandplicht daadwerkelijk dan al ingaat voor de sector? Is de staatssecretaris bereid tot een uitstel van bijvoorbeeld een halfjaar? We kunnen die aanlandplicht immers toch pas echt invoeren als de systemen het doen.
Tot slot, als je het begin van de Bijbel leest, zie je daar een heel mooie opdracht, die eigenlijk ook de opdracht aan de staatssecretaris is. Helemaal aan het begin van de schepping wordt de opdracht gegeven de aarde te bouwen en te bewaren. Over het algemeen slagen we vrij goed in het eerste, dingen bouwen maar ook dingen verruïneren. Bewaren is echter vaak veel lastiger. Ik hoop dat de staatssecretaris in zijn werk deze twee dingen bij elkaar weet te brengen. Aan de ene kant moeten we werken aan productiviteit en aan een sector die vooruit kan. Aan de andere kant moeten we ook goed zorgen voor Gods schepping. Ik wens hem daarbij Gods zegen toe.