Rode-kaartprocedure voor meer democratie

De Europese democratie functioneert gebrekkig. De oplossing is dus niet: nòg meer macht naar de Europese Unie. Maar wèl dat de Tweede Kamer meer te zeggen krijgt over de EU.

 Brussel heeft veel meer macht gekregen in de loop van de jaren. Je zou verwachten dat daarmee ook de democratische controle is toegenomen. Maar nee, die blijft gebrekkig. De burger kan Brusselse besluiten amper doorgronden. Een wirwar aan procedures maakt de wetgeving ondoorzichtig.

 Neem het Europees Parlement. Dat heeft op veel terreinen nu evenveel zeggenschap als de gezamenlijke EU-landen. Federalistische partijen zoals D66 en nu ook Volt zijn daarmee geweldig in hun nopjes. Zij prediken dat daarmee ook het ‘democratisch tekort’ is opgelost.

 Helaas is dat niet het geval. Een bloeiende democratie vraagt dat burgers betrokken zijn bij de politiek. Maar het Europees Parlement blijft voor veel mensen een ver-van-mijn-bed show. Wie herkent zich in een megaparlement van 705 leden onder wie slechts 29 Nederlanders?

Een spannend debat is er niet. Parlementsleden krijgen slechts 1 of 2 minuten spreektijd, waarna de volgende spreker zijn zegje mag doen. Interrupties of vragen kunnen eigenlijk niet: dat is te lastig voor tolken. Hoe nuttig is een debat dan?

 Stemmen is ook een zwak punt. Het gebeurt vaker dat bepaalde middenpartijen meegaan met pro-Europese voorstellen - terwijl hun partijgenoten in de Kamer het tegenovergestelde vertellen. Zelden dat een journalist de vinger legt op deze zere plek, helaas.

Maar EU-vergaderingen met Rutte of nationale ministers dan? Gaat dat beter? Nee, die zijn bijna altijd besloten. We weten niet wat daar gebeurt. Als een bewindspersoon de Tweede Kamer meldt dat hij hard gevochten heeft voor een standpunt, moeten we dat maar aannemen.

Lastig

Lastig is bovendien dat een stemming in het parlement of ministerraad nog geen besluit is: daarna volgt nog besloten compromis-overleg met de Europese Commissie, letterlijk in achterkamertjes.

Kortom: een zwak Europarlement, besloten ministerraden en een schimmige procedure maken de Europese Commissie te machtig. Die Commissie met voorzitter Ursula von der Leyen en vicevoorzitter Frans Timmermans gedraagt zich steeds meer als een Europese regering. Terwijl het niet meer is dan een ambtelijke dienst.

Rode kaart

We zien maar één uitweg: de Tweede Kamer en andere nationale parlementen moeten veel dichter op de EU zitten: de SGP bepleit een ‘rode kaart procedure’. Als de helft van de nationale parlementen bezwaar heeft tegen een Europees voorstel, is het voorstel van de baan.

Dan zal de Europese Commissie een toontje lager zingen. Zo versterken we de broodnodige democratie voor de kiezers in Nederland en andere EU-landen.

(Bijdrage Bert-Jan Ruissen aan SGP-maandblad De Banier april 2021)