Niet alle heil verwachten van windmolens
Opinie-artikel door Bert-Jan Ruissen in het Reformatrisch Dagblad van 4 december 2020.
De Europese Commissie streeft naar fors meer offshore windmolens. Windenergie is echter geen stabiele bron; kernenergie is dat wel. Onlogisch dus dat de EU geen kernenergie wil financieren als back-up.
Frans Timmermans gaat momenteel als een wervelwind door Brussel. Sinds zijn ”Green Deal” presenteert de EU-commissaris het ene na het andere drieste plan om de Europese Unie nog klimaatvriendelijker te maken dan ze al is. Zijn nieuwste actie: 25 tot 30 keer meer capaciteit voor windenergie in de Noordzee en andere Europese zeeën, van 12 naar 300 GW binnen dertig jaar.
Uiteraard is het goed dat de EU zo vooruitkijkt. Maar het roept wel de vraag op of de focus op windmolens niet te eenzijdig is. Windmolens draaien niet altijd even hard, net zoals zonnepanelen niet altijd maximale capaciteit leveren. We mogen niet blind vertrouwen op een stabiele productie van hernieuwbare bronnen. In de praktijk blijkt dat andere, stabielere energiebronnen nodig blijven als back-up voor de momenten zonder wind en zon.
Visserij in het gedrang
Massaal inzetten op offshore windmolens heeft nog meer nadelen. De Noordzeevisserij komt verder in het gedrang door de vele vaste of drijvende windturbines, ondanks de mooie beloften van de Europese Commissie. De geplande windmolenparken beslaan ‘slechts’ 3 procent van het zeeoppervlak, maar dat is náást gesloten Natura2000-gebieden (30 procent van de oppervlakte, wat Europese Commissie betreft) en kabels/leidingen en veiligheidszones (13 procent).
De locaties voor windmolenparken zijn bovendien veelal op ondiepe zeebanken, die juist de beste gronden zijn voor bijvoorbeeld platvis.
Alternatief is dat supermarkten en restaurants de vis dan halen uit andere werelddelen. U raadt het al: ook dat leidt tot meer CO2-uitstoot. Bovendien is het effect van windmolenparken op ecosystemen nog onvoldoende wetenschappelijk onderzocht. Windmolens op land hebben soortgelijke nadelen.
Risico’s verminderd
Al deze nadelen zien we niet bij kernenergie, een stabiele bron die weinig ruimte beslaat. Onlogisch is dus dat Timmermans deze voorname energiebron uitsluit van financiering in nieuwe EU-fondsen, zoals het Just Transition Fund en InvestEU (een garantiefonds met circa 90 miljard euro EU-geld voor een snel economisch herstel uit de coronacrisis).
Jammer, want EU-financiering is juist relevant gezien de enorme bouwkosten van veilige kerncentrales. Nog belangrijker is geld steken in de ontwikkeling van nieuwe vormen van kernenergie, zoals thoriumcentrales. Als we nu deze afslagen missen, staan we over enige decennia op onoverbrugbare afstand van de rest van de wereld...
Kerncentrales uitsluiten van EU-financiering is temeer onlogisch omdat ze relatief weinig CO2 uitstoten. Wat dat betreft zou kernenergie juist een welkom hulpmiddel moeten zijn in de strijd tegen klimaatverandering.
Er is een groeiend besef (ook onder Europarlementsleden) dat de bijzonder ambitieuze en dwingende klimaatdoelen vrijwel zeker niet zonder inzet van kernenergie gehaald kunnen worden. Dankzij nieuwe technieken zijn de risico’s van kernafval en ongelukken de laatste decennia sterk verminderd.
Meerdere landen ondervinden dat uitfaseren van kerncentrales zelfs een averechts effect heeft op het klimaat. Duitsland heeft sinds ”der Atomausstieg” geen alternatief meer dan tientallen nieuwe gascentrales te bouwen, met extra CO2-uitstoot. Die dienen als back-up voor de vele nieuwe windmolens en zonneparken bij de oosterburen.
België is ook op weg om haar zeven reactoren te sluiten (in 2025), ondanks stroomtekorten in recente winters. De nieuwe regering van onze zuiderburen erkent dat ze dan stroom moet importeren of laten produceren in nieuwe gascentrales. Ook hier: extra CO2-uitstoot.
Ongewenste bijeffecten
Wind en zon zijn inderdaad onmisbare onderdelen in de Europese energiemix van 2050. Maar we mogen niet alle heil verwachten van zeeën vol windmolens. Ze hebben ongewenste bijeffecten voor de visserij en ecosystemen en dragen indirect bij aan CO2-uitstoot.
We moeten goed de mogelijkheid bestuderen dat ook kerncentrales een bijdrage kunnen leveren. Sterker nog, we moeten hier juist extra in investeren. Zeker als we andere stabiele energiebronnen, zoals kolen en gas, willen uitfaseren.
Onze EU-commissaris Frans Timmermans moet met een doordachtere strategie komen. Een strategie die niet is gekleurd door emoties, maar door degelijke berekeningen van effecten en bijeffecten.
(foto Lars Plougmann, Flickr.com)
