Digitale weerbaarheid

Digitale technologie brengt de mogelijkheden met zich mee om zowel nationale als internationale uitdagingen aan te pakken. Te denken valt aan de inzet van drones om zaden te verspreiden om de aarde weer te laten begroeien. We zijn echter getuige van een wereldwijde race om technologische vooruitgang. Daarbij is meer aandacht nodig voor risico’s op het gebied van artificiële intelligentie, cyber en datagebruik bij overheden, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen. Deze ontwikkelingen vragen om kaders, normering en ontwikkeling van publieke waarden rond de regie op eigen (persoons)gegevens door burgers.

Enerzijds moet Nederland de kansen pakken die digitale technologie biedt. Maar weerbaarheid tegen digitale ontwrichting en bescherming van de publieke kern van het internet is even belangrijk. Dat vereist miljoeneninvesteringen. Nederland moet (inter)nationale afspraken bevorderen over (transparantie van) datavergaring, -gebruik en –bescherming, en over het beschermen van de rechtsstaat. Elke burger heeft recht op privacy en data-eigenaarschap. Een speciaal, interdepartementaal instituut moet overheid, onderwijs, organisaties en ondernemers bij elkaar brengen en de binnenlandse en buitenlandse inzet op digitaal terrein coördineren.

We moeten rekening houden met het gevaar dat (digitale) aanvallen zich in de toekomst óók richten op cruciale (civiele) infrastructuur zoals elektriciteitscentrales, datacenters of waterkeringen. Om goed voorbereid te zijn op deze digitale oorlogvoering moet onder meer voldoende budget worden vrijgemaakt voor het defensie-cybercommando en de MIVD. Meer mensen kunnen zorgen voor meer kennis en slagkracht bij defensieve én offensieve inzet. Naast de operationele systemen moeten ook logistieke systemen volwaardig beveiligd worden. Waar nodig worden inlichtingen- en veiligheidsdiensten extra toegerust voor deze taak. Dit is ook van belang voor onze economische veiligheid. Bij het vinden van de juiste balans tussen veiligheid voor iedereen en ieders individuele vrijheid en privacy, mag de privacy de noodzakelijke veiligheidsmaatregelen niet doorkruisen.

In het kader van de Europese interne markt is niets minder nodig dan een ‘Deltaplan’ voor bescherming van vitale digitale en fysieke infrastructuur tegen aanvallen van hackers vanuit bijvoorbeeld China en Rusland. Ook is EU-coördinatie nodig voor bescherming van de privacy en veiligheid van burgers tegen data-slurpende bedrijven. Filtering en netneutraliteit blijven mogelijk ter verdediging tegen onder meer online pornografie of oproepen tot geweld. Wat ‘nepnieuws’ is, moet niet worden bepaald in Brussel, maar ook nationale overheden moeten zeer terughoudend zijn om onwelgevallig nieuws zomaar tot nepnieuws te bestempelen.

Concreet:

• De SGP waakt ervoor dat digitale controle vanuit de EU omgezet wordt in digitale censuur van klassiek-christelijke opvattingen, zoals op het terrein van het huwelijk en de bescherming van het (ongeboren) leven.
• Subjectieve interpretaties van de definitie van hatespeech rukken steeds sneller op. In plaats dat de EU dit faciliteert, zou zij de vrijheid van meningsuiting moeten versterken. De EU dient zich onthouden van het faciliteren van politieke en arbitraire invullingen van de richtlijn door lidstaten.
• Bewustwording en tegengaan van desinformatie is nodig. Verplichte bronvermelding kan daarbij nuttig zijn. De SGP is echter beducht voor foutieve claims van ‘desinformatie’ waarbij het gevaar dreigt van censuur.
• Bedrijven en organisaties moeten transparant zijn over het gebruik van data van burgers.
• De SGP wil toe naar zoveel mogelijk ‘individueel eigenaarschap’ van data. Niet de autofabrikant en het energiebedrijf, maar de auto- en de woningbezitter moeten bepalen wat er met ‘hun’ data gebeurt.
• Er komt een verbod op het creëren en verspreiden van deepfakes. Burgers krijgen, naar Deens voorbeeld, op grond van de Auteurswet copyright op hun eigen lichaam, gezichtskenmerken en stem.
• De SGP wil ondernemers ondersteunen bij het werken aan cyberveiligheid. De capaciteit van het Digital Trust Centre wordt versterkt.
• Overheid en bedrijfsleven moeten zich samen voorbereiden op de noodscenario’s ten aanzien van cyberveiligheid van kritieke infrastructuur. Denk bijvoorbeeld aan communicatiestructuren, logistiek en de levensmiddelenbranche. Hogere veiligheidsstandaarden voor de kritieke delen van de digitale processen en frequent en grootschalig testen van de beveiliging zijn noodzakelijk.
• Voor de toelating van nieuwe technologische ontwikkelingen met grote impact op de samenleving is een ethische toelatingscommissie nodig.
• De potentie van Artificial Intelligence (AI) is groot. Het is van belang dat rekening gehouden wordt met ethische kaders en publieke waarden. AI-systemen moeten voldoen aan de principes van proportionaliteit, subsidiariteit, dataminimalisatie en transparantie. De eindbeslissing moet altijd bij een mens liggen.
• Er moeten ethische richtlijnen worden geïntegreerd voor AI waaronder het voorkomen van vooringenomenheid en het beschermen van privacy. Regelmatige controles en onafhankelijke evaluaties zijn noodzakelijk om te garanderen dat AI-systemen op een eerlijke, veilige en betrouwbare manier functioneren.
• Er dient altijd helder onderscheid te zijn tussen wat door een mens en wat door AI gegenereerd is.
• Algoritmes moeten altijd te herleiden zijn zodat beslissingen en de manier waarop deze tot stand gekomen zijn duidelijk en controleerbaar blijven. De regels voor verkoop van riskante AI-systemen aan buitenlandse partijen moeten aangescherpt worden. Nederland moet ook zelf investeren in kunstmatige intelligentie om te voorkomen dat China en de VS alle touwtjes in handen krijgen.
• Nederland heeft meer technologische soevereiniteit nodig. De SGP wil daarom investeren in regionale productiecapaciteit voor nieuwe technologieën zoals een AI-fabriek in Groningen, waarbij het Nederlands belang prevaleert boven Europees belang.
• De macht van grote platforms moet aan banden worden gelegd zodat concurrentie mogelijk blijft. Indien nodig worden hiervoor mededingingsregels aangepast.
• Waarden en normen gelden ook voor de digitale wereld. De overheid moet zorgdragen voor het ontwikkelen en toepassen van digitale ‘spelregels’.
• Er moet meer aandacht zijn voor mensen die minder digitaal vaardig zijn. De SGP wil dat de overheid afspraken maakt met het bedrijfsleven om kwetsbare groepen te beschermen tegen cybercrime. Overheidsdienstverlening moet ook voor minder digitaal vaardige burgers goed bereikbaar te zijn.
• Wij zijn uiterst kritisch op een te machtige overheid. De SGP is daarom tegen het invoeren van een Europees digitaal paspoort en een digitale euro.

Zie ook standpunten: sociale media, digitale euro en Europese Digitale Identiteit.