Stabiliseren, normaliseren en democratiseren

Lees hier de spreektekst van SGP-senator Peter Schalk tijdens het debat in de Eerste Kamer over de tijdelijke wet taakverwaarlozing Sint Eustatius, gehouden op 6 februari 2018:

Op Sint Eustatius is sprake van wetteloosheid, financieel wanbeheer, discriminatie, intimidatie, bedreigingen en beledigingen, willekeur en het nastreven van persoonlijke macht, stelt staatssecretaris Knops. Dat vraagt om een reactie van de regering, meer nog, om actie van de verantwoordelijke bewindspersoon, dus van deze staatssecretaris.

Mijn fractie zou daar een drieslag in willen aanbrengen: stabiliseren, normaliseren, democratiseren:

1. Stabiliseren: eilandsraad, de (waarnemend) gezaghebber en de gedeputeerden worden aan de kant gezet. Een regeringscommissaris neemt het bestuur over. Ingrijpend voor betrokkenen, noodzakelijk voor de ingezetenen.
2. Normaliseren: de regeringscommissaris neemt het bestuur over en zal snel en adequaat moeten handelen, resultaten boeken, en zorgen dat een normale rechtsorde ontstaat.
3. Democratiseren: alle maatregelen moeten uitlopen op het weer normaal kunnen functioneren van de democratie en het houden van verkiezingen. Daarvoor zal men worden opgeleid en toegerust, en daarbij zijn een paar kernwoorden van belang: rechtvaardig, integer, transparant.

Mijn fractie heeft een paar korte vragen:

Dit ingrijpen is een stevig signaal, ook naar andere gebiedsdelen.

• Gaat de staatssecretaris op bezoek bij de andere eilanden om toelichting te geven en hen te verzekeren van het feit dat dergelijk ingrijpen niet aan de orde is als gewerkt wordt binnen de normale rechtsorde? Heeft de staatssecretaris aanwijzingen dat de huidige maatregelen ook op een van de andere eilanden aan de orde is? Wat kan de stas doen om dat te voorkomen?

Volgens de voorzitter van de Commissie van Wijzen, dhr Franssen, heeft NL zelf veel schuld aan de chaos op Sint Eustatius. Een van de kritiekpunten is dat Binnenlandse Zaken te weinig regie voert.

• Is die conclusie juist?

De staatssecretaris heeft in ieder geval een interdepartementale stuurgroep Caribisch Nederland in het leven geroepen. Deze stuurgroep komt in de plaats van de huidige CN-tafel.

• Welke waarborgen kan de staatssecretaris geven dat de nieuwe stuurgroep meer doorzettingsmacht heeft dan de CN-tafel?

Echter, er is meer nodig. Immers, iedereen in ons Koninkrijk heeft er recht op dat er een eenduidige visie komt op het Koninkrijk in al zijn delen.

• Wat gaat de staatssecretaris, en wat gaat de regering doen om die regie te pakken en kan de stas toezeggen op welke termijn hier een plan van aanpak ligt?

Uit de stukken blijkt dat de regering meent dat een periode van twee jaar nodig is om de rechtsorde te herstellen. Mijn fractie wil graag uitgaan van het motto: wel spoed, maar geen haast. Hoe gaat de staatssecretaris bijvoorbeeld om met de volgende verkiezingen, indien blijkt dat het te vroeg is om het normale democratische proces in gang te zetten?

In het debat in de Tweede Kamer heeft de staatssecretaris gisteren onder andere gezegd, en ik citeer: “Dat daar niet alleen een zwakke bestuurder aanwezig is, maar dat ook de wetten terzijde worden geschoven en er daarmee alle ruimte is voor willekeur, intimidatie, wetteloosheid, discriminatie, bedreiging en belediging, is kwetsbaar. Ik heb bij de eedsaflegging, toen ik als staatssecretaris werd beëdigd, trouw beloofd aan de Grondwet en aan het Statuut voor het Koninkrijk.” Daaraan koppelde de staatssecretaris zijn handelen. Datzelfde geldt voor de bestuurders en de leden van de eilandraad van Sint Eustatius. Ook zij hebben bij hun ambtsaanvaarding de eed afgelegd.

Dat is niet vrijblijvend. Naast de afhankelijkheid van God verbindt men zich door de eed ook aan het gehoorzamen en onderhouden van wetten en regels. Dat hier fouten gemaakt kunnen worden, dat is menselijk. Maar als er willens en wetens gehandeld wordt tegen de rechtsstaat, als de Nederlandse wetgeving buiten spel wordt gezet, dan heeft dat consequenties. Die consequenties zijn hard, de maatregelen zijn stevig, maar mijn fractie acht ze ook noodzakelijk. En ik wens de staatsecretaris van harte sterkte, wijsheid en Gods zegen bij de uitoefening van zijn ambt onder deze bijzondere omstandigheden.